Panultihon 14

1 Ang maalamong babaye motukod sa iyang panimalay, apan gubaon kini sa buangbuang nga babaye pinaagi sa iyang mga kamot.

Les femmes sages bâtissent leurs maisons; l'insensée les détruit de ses mains.

2 Ang tawong naglakaw sa pakamatarong adunay kahadlok kang Yahweh, apan ang tawo nga dili matinud-anaon sa iyang mga dalan nagsalikway kaniya.

Celui qui marche droit craint le Seigneur; celui qui s'avance en des voies tortueuses sera déshonoré.

3 Gikan sa baba sa buangbuang mogawas ang salingsing sa iyang garbo, apan ang ngabil sa maalamon magtipig kanila.

Une verge d'orgueil sort de la bouche des insensés; les lèvres des sages les gardent eux-mêmes.

4 Kung walay mga baka ang pasungan hinlo, apan ang kadagaya sa pananom moabot pinaagi sa kusog sa baka.

Où il n'y a point de bœufs, la crèche est vide; où il y a abondance de grains, la force des bœufs est manifeste.

5 Ang matinud-anon nga saksi dili mamakak, apan ang mini nga saksi mobuga ug mga bakak.

Le témoin fidèle ne ment pas; le faux témoin est un brandon de mensonges.

6 Ang mayubiton mangita sa kaalam ug walay makaplagan, apan ang kahibalo sayon lang moabot ngadto sa tawong adunay panabot.

Tu chercheras la sagesse parmi les méchants, et tu ne la trouveras pas; auprès des sages, le discernement est sous ta main.

7 Palayo sa tawong buangbuang, kay dili ka makakaplag ug kahibalo sa iyang mga ngabil.

Toutes choses sont contraires à l'insensé; des lèvres sages sont l'arme de la doctrine.

8 Ang kaalam sa tawong maampingon mao ang pagsabot sa iyang kaugalingong dalan, apan ang kabuang sa mga buangbuang mao ang pagpanglimbong.

La sagesse des habiles éclaire leurs voies; l'irréflexion des insensés les conduit à l'erreur.

9 Mayubiton ang mga buangbuang kung ang halad sa sala ihalad, apan taliwala sa matarong ang pabor gipaambit.

Les demeures des méchants ont besoin d'être purifiées; la maison des justes est agréable.

10 Nasayod ang kasingkasing sa iyang kaugalingong kapaitan ug walay langyaw nga moambit sa kalipay niini.

Le cœur de l'homme est inquiet; son âme est triste, et, lorsqu'il se réjouit, c'est qu'il ne se mêle point de honte à sa joie.

11 Ang balay sa tawong daotan magun-ob, apan ang barongbarong sa tawong matarong malig-on.

Les maisons des impies seront effacées; les tentes des cœurs droits resteront debout.

12 Adunay dalan nga daw matarong alang sa usa ka tawo, apan sa kataposan niini mopadulong sa kamatayon.

Il est une voie qui aux hommes semble droite; mais elle aboutit aux abîmes de l'enfer. (questioned)

13 Ang kasingkasing makahimo sa pagkatawa apan anaa gihapon sa kasakitan ug ang kalipay mosangpot sa kasub-anan.

La tristesse ne se mêle point aux joies sages; toujours le deuil succède aux fausses joies.

14 Ang tawong dili matinud-anon makaangkon kung unsa ang angay sa iyang mga dalan, apan ang maayong tawo makaangkon kung unsay ang iyaha.

Le cœur audacieux s'enorgueillit de ses voies; l'homme bon se complaît en ses pensées.

15 Ang tawo nga wala gitudlo-an motuo sa bisan unsang butang, apan ang tawo nga maampingon maghunahuna sa iyang mga lakang.

L'ingénuité est crédule; l'expérience mène aux regrets.

16 Ang tawo nga maalamon mahadlokon ug mopalayo sa daotan, apan ang buangbuang mosalikway gayod sa pagpasidaan.

Le sage a peur et se détourne du méchant; l'insensé, confiant en lui- même, se mêle aux pervers.

17 Ang tawong dali ra masuko nagabuhat sa buangbuang nga mga butang, ug gikasilagan ang tawong naglaraw ug daotan.

L'homme irascible agit sans réflexion; l'homme sensé supporte beaucoup.

18 Ang yano nga tawo makapanunod sa pagkabuangbuang, apan ang maalamon nga mga tawo napalibotan sa kahibalo.

Les insensés ont le mal en partage; l'homme habile est maître de la science.

19 Kadtong mga daotan moyukbo sa atubangan niadtong matarong ug kadtong mga daotan moyukbo sa mga ganghaan sa mga matarong.

Les mauvais tomberont devant les bons; les impies seront des serviteurs aux portes des justes.

20 Ang tawong kabos dumtan bisan sa iyang mga kauban, apan ang tawong adunahan daghan ug mga higala.

On n'aime pas les amis des pauvres; mais les amis des riches sont nombreux.

21 Ang tawong nagtamay sa iyang silingan nakasala, apan ang tawong nagpakita ug kaluoy sa mga kabos malipayon.

Mépriser les indigents, c'est pécher; avoir compassion des pauvres, c'est se ménager la plus grande joie.

22 Dili ba kadtong naglaraw ug daotan mahisalaag man? Apan kadtong nagplano sa pagbuhat ug maayo makadawat sa pagkamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan.

Les cœurs égarés songent au mal; les bons songent à la miséricorde et à la vérité; ceux qui commettent le mal ne connaissent ni miséricorde ni vérité; les miséricordes et la fidélité sont à ceux qui font le bien.

23 Uban sa tanang kakugi moabot ang ganansiya, apan kung kanunay lamang panagsultihanay, mogiya kini sa pagkakabos.

Tout homme diligent a le superflu; tout homme ami des douceurs et des plaisirs sera dans l'indigence.

24 Ang korona sa tawong maalamon mao ang ilang bahandi, apan ang pagkabuangbuang sa mga buangbuang magdala lamang kanila sa dugang kabuang.

La couronne des sages est l'activité; le travail des injustes est mauvais.

25 Ang matinud-anon nga saksi moluwas sa mga kinabuhi, apan ang mini nga saksi mobuga ug mga bakak.

Le témoin fidèle délivrera son âme du mal; le témoin trompeur est un brandon de mensonges.

26 Kung ang usa ka tawo adunay kahadlok kang Yahweh, siya usab adunay hilabihang pagsalig kaniya; kining mga butanga sama sa lig-ong dapit nga mapanalipdan sa mga anak nianing tawhana.

Dans la crainte du Seigneur est l'espérance de la force; il laissera à ses enfants un appui.

27 Ang kahadlok kang Yahweh maoy tuboran sa kinabuhi, aron nga motalikod ang tawo gikan sa lit-ag sa kamatayon.

Les commandements du Seigneur sont une source de vie; ils nous font détourner des pièges de la mort.

28 Ang himaya sa hari makita diha sa kadaghan sa iyang katawhan, apan kung walay mga tawo ang prinsipe magguba.

La gloire d'un roi est dans la multitude de la nation; son affliction, dans le petit nombre de ses sujets.

29 Ang tawong mapailubon adunay dakong panabot, apan ang tawong dali ra masuko motuboy sa pagkabuangbuang.

L'homme patient est un vrai sage; l'impatient, un insensé.

30 Ang malinawon nga kasingkasing mao ang kinabuhi sa lawas, apan ang kasina modunot sa kabukogan.

L'homme qui a bon cœur est le médecin de l'âme; un cœur trop sensible est un ver qui ronge les os.

31 Ang tawong nagdaogdaog sa mga kabos nagatunglo sa iyang Magbubuhat, apan ang tawong nagpakita ug kaluoy sa nanginahanglan nagpasidungog kaniya.

Tromper l'indigent, c'est irriter son Créateur; celui qui honore Dieu a compassion du pauvre.

32 Ang tawong daotan malaglag pinaagi sa iyang daotang mga binuhatan, apan ang tawong matarong adunay dalangpanan bisan diha sa kamatayon.

L'impie sera rejeté à cause de sa malice; l'homme ferme en sa propre sainteté est vraiment juste.

33 Ang kaalam anaa sa kasingkasing sa adunay panabot, apan bisan sa taliwala sa mga buangbuang gipaila niya ang iyang kaugalingon.

Dans le bon cœur d'un homme on trouve la sagesse; on ne la trouvera pas dans le cœur de l'insensé.

34 Ang pagbuhat kung unsa ang matarong motuboy sa nasod, apan ang sala kaulawan sa kang bisan kinsa.

La justice élève une nation; les péchés amoindrissent un peuple.

35 Ang kaluoy sa hari anaa sa sulugoon nga nagmaampingon, apan ang iyang kasuko alang sa tawo nga nagpakaulaw.

Le serviteur prudent est agréable au prince, et par sa dextérité il évite la disgrâce.