Panultihon 6

1 Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;

Hijo mío, si saliste fiador por tu prójimo, Si empeñaste tu palabra a un extraño,

2 Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.

Si te enredaste con tus palabras, Y quedaste atrapado con los dichos de tu boca,

3 Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;

Haz esto ahora, hijo mío, y líbrate. Ya que caíste en las manos de tu prójimo: Vé, humíllate e importuna a tu prójimo.

4 Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;

No concedas sueño a tus ojos, Ni adormecimiento a tus párpados.

5 Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.

Líbrate como gacela de la mano [del cazador], Como un ave de la trampa.

6 Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:

Mira a la hormiga, oh perezoso, Observa sus caminos y sé sabio,

7 Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,

La cual, sin tener jefe, Ni gobernador, ni soberano,

8 Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.

Prepara en el verano su comida. En el tiempo de la cosecha guarda su sustento.

9 Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?

¿Hasta cuándo estarás acostado, oh perezoso? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?

10 Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:

Un rato duermes, otro dormitas, Un rato cruzas los brazos y descansas.

11 Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.

Te llega la miseria como un vagabundo, Y tu necesidad como un hombre armado.

12 Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;

Hombre depravado es el hombre inicuo, Que anda en la perversidad de su boca,

13 Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;

Guiña con un ojo, menea los pies, Hace señas con los dedos.

14 Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.

En su corazón hay perversidades, Maquina maldades, y continuamente busca rencillas.

15 Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.

Por tanto, su calamidad vendrá de repente. Súbitamente será quebrantado y no habrá remedio.

16 Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:

Seis [cosas] aborrece Yavé, Y aun siete repugna su alma:

17 Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;

Ojos altivos, boca mentirosa, Manos que derraman sangre inocente,

18 Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,

Corazón que maquina planes perversos, Pies presurosos para correr al mal,

19 Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.

Testigo falso que habla mentiras, Y el que enciende discordias entre sus hermanos.

20 Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:

Hijo mío, guarda el mandamiento de tu padre, Y no abandones la instrucción de tu madre.

21 Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.

Átalos continuamente a tu corazón, Enlázalos en torno a tu cuello.

22 Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.

Cuando camines, te guiarán. Cuando duermas, te protegerán. Hablarán contigo al despertar.

23 Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:

Porque el mandamiento es lámpara, La enseñanza es luz Y camino de vida las reprensiones de la instrucción.

24 Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.

Te guardarán de la mala mujer, De la blandura de la boca de la mujer extraña.

25 Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.

No codicies en tu corazón su hermosura, Ni dejes que te cautive con sus párpados.

26 Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.

Porque si la prostituta busca una hogaza de pan, La adúltera caza una vida preciosa.

27 Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?

¿Tomará el hombre fuego en su seno, Sin que ardan sus ropas?

28 Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?

¿Andará un hombre sobre brasas, Sin que se quemen sus pies?

29 Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.

Así sucederá con el que se une a la mujer de su prójimo. Ninguno que la toque quedará impune.

30 Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:

¿No desprecian al ladrón aunque robe Para llenar su estómago cuando tiene hambre?

31 Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.

Si es sorprendido, tiene que pagar siete veces Y entregar todo lo que tiene en su casa.

32 Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.

Pues el adúltero es hombre sin cordura, Destructor de sí mismo es el que lo hace.

33 Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas

Heridas y deshonra hallará, Y su afrenta no será borrada.

34 Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.

Porque los celos son la ira del hombre. En el día de la venganza no perdonará,

35 Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.

Ni aceptará algún rescate. No se aplacará aunque ofrezcas muchos regalos.