Proverbs 14
1 Wise women build houses: but a foolish one digs [hers] down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He that walks uprightly fears the Lord; but he that is perverse in his ways shall be dishonoured.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 Out of the mouth of fools [comes] a rod of pride; but the lips of the wise preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen are, the cribs are clean; but where there is abundant produce, the strength of the ox is apparent.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness does not lie; but an unjust witness kindles falsehoods.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 Thou shalt seek wisdom with bad men, and shalt not find it; but discretion is easily available with the prudent.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 All things are adverse to a foolish man; but wise lips are the weapons of discretion.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent will understand their ways; but the folly of fools leads astray.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 The houses of transgressors will need purification; but the houses of the just are acceptable.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 [If] a man's mind is intelligent, his soul is sorrowful; and when he rejoices, he has no fellowship with pride.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The houses of ungodly men shall be utterly destroyed; but the tabernacles of them that walk uprightly shall stand.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way which seems to be right with men, but the ends of it reach to the depths of hell. (questioned)
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Grief mingles not with mirth; and joy in the end comes to grief.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 A stout-hearted [man] shall be filled with his own ways; and a good man with his own thoughts.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple believes every word: but the prudent man betakes himself to after-thought.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise man fears, and departs from evil; but the fool trusts in himself, and joins himself with the transgressor.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 A passionate man acts inconsiderately; but a sensible man bears up under many things.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Fools shall have mischief for their portion; but the prudent shall take fast hold of understanding.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Evil men shall fall before the good; and the ungodly shall attend at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Friends will hate poor friends; but the friends of the rich are many.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that dishonours the needy sins: but he that has pity on the poor is most blessed.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 They that go astray devise evils: but the good devise mercy and truth. The framers of evil do not understand mercy and truth: but compassion and faithfulness are with the framers of good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 With every one [who is] careful there is abundance: but the pleasure-taking and indolent shall be in want.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 A prudent man is the crown of the wise: but the occupation of fools is evil.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A faithful witness shall deliver a soul from evil: but a deceitful [man] kindles falsehoods.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the Lord is strong confidence: and he leaves his children a support.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The commandment of the Lord is a fountain of life; and it causes [men] to turn aside from the snare of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In a populous nation is the glory of a king: but in the failure of people is the ruin of a prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 A man slow to wrath abounds in wisdom: but a man of impatient spirit is very foolish.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A meek-spirited man is a healer of the heart: but a sensitive heart is a corruption of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresses the needy provokes his Maker: but he that honours him has pity upon the poor.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 The ungodly shall be driven away in his wickedness: but he who is secure in his own holiness is just.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 There is wisdom in the good heart of a man: but in the heart of fools it is not discerned.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalts a nation: but sins diminish tribes.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 An understanding servant is acceptable to a king; and by his good behaviour he removes disgrace.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
