Genesis 30

1 When Rachel realized she was unable to give Jacob any children she was jealous of her sister. She complained to Jacob, “I'll die if you don't give me children!”

۱ یعقوب، اولادی نزایید، راحیل برخواهر خود حسد برد. و به یعقوب گفت: «پسران به من بده والا می‌میرم.»

2 Jacob became angry with Rachel and told her, “Am I God? Do you think I'm the one stopping you having children?”

۲ آنگاه غضب یعقوب برراحیل افروخته شد و گفت: «مگر من به‌جای خدا هستم که بار رحم را از تو باز داشته است؟»

3 “Here's my personal maid Bilhah,” Rachel replied. “Sleep with her and she can have children for me so I'll have a family too.”

۳ گفت: «اینک کنیز من، بلهه! بدو درآ تا بر زانویم بزاید، و من نیز از او اولاد بیابم.»

4 She gave her personal maid Bilhah to him as a wife and Jacob slept with her.

۴ پس کنیز خود، بلهه را به یعقوب به زنی داد. و او به وی درآمد.

5 Bilhah became pregnant and had a son for Jacob.

۵ وبلهه آبستن شده، پسری برای یعقوب زایید.

6 Rachel said, “God has judged in my favor! He listened to me and gave me a son.” So she named him Dan.

۶ وراحیل گفت: «خدا مرا داوری کرده است، و آوازمرا نیز شنیده، و پسری به من عطا فرموده است.» پس او را دان نام نهاد.

7 Rachel's personal maid Bilhah became pregnant again and had second son for Jacob.

۷ و بلهه، کنیز راحیل، بازحامله شده، پسر دومین برای یعقوب زایید.

8 Rachel said, “I've had a hard struggle with my sister, but I've won.” So she named him Naphtali.

۸ وراحیل گفت: «به کشتیهای خدا با خواهر خودکشتی گرفتم و غالب آمدم.» و او را نفتالی نام نهاد.

9 Leah realized she wasn't having any more children, so she gave her personal maid Zilpah to Jacob as a wife.

۹ و اما لیه چون دید که از زاییدن باز‌مانده بود، کنیز خود زلفه را برداشته، او را به یعقوب به زنی داد.

10 Zilpah had a son for Jacob.

۱۰ و زلفه، کنیز لیه، برای یعقوب پسری زایید.

11 Leah said, “I'm really fortunate!” So she named him Gad.

۱۱ و لیه گفت: «به سعادت!» پس او را جادنامید.

12 Leah's personal maid Zilpah became pregnant again and had a second son for Jacob.

۱۲ و زلفه، کنیز لیه، پسر دومین برای یعقوب زایید.

13 Leah said, “I'm so happy, and the other women will say I'm happy too!” So she named him Asher.

۱۳ و لیه گفت: «به خوشحالی من! زیرا که دختران، مرا خوشحال خواهند خواند.» واو را اشیر نام نهاد.

14 At the time of the wheat harvest Reuben found some mandrake plants when he was out in the fields. He took them back to his mother Leah. Rachel asked Leah, “Please give me some of the mandrakes your son found.”

۱۴ و در ایام درو گندم، روبین رفت و مهرگیاهها در صحرا یافت و آنها را نزدمادر خود لیه، آورد. پس راحیل به لیه گفت: «ازمهرگیاههای پسر خود به من بده.»

15 “Aren't you satisfied with stealing my husband?” Leah replied. “Are you going to take my son's mandrakes too?” “Fine, he can sleep with you tonight if you give me some mandrakes in return,” Rachel responded.

۱۵ وی را گفت: «آیا کم است که شوهر مرا گرفتی و مهر گیاه پسرمرا نیز می‌خواهی بگیری؟» راحیل گفت: «امشب به عوض مهر گیاه پسرت، با تو بخوابد.»

16 When Jacob came in from the fields that evening, Leah went out to meet him. “You have to sleep with me because I've paid for you with my son's mandrakes,” she told him. So he slept with her that night.

۱۶ ووقت عصر، چون یعقوب از صحرا می‌آمد، لیه به استقبال وی بیرون شده، گفت: «به من درآ، زیرا که تو را به مهرگیاه پسر خود اجیر کردم.» پس آنشب با وی همخواب شد.

17 God heard Leah's request, and she became pregnant and had a fifth son for Jacob.

۱۷ و خدا، لیه را مستجاب فرمود که آبستن شده، پسر پنجمین برای یعقوب زایید.

18 Leah said, “The Lord has rewarded me for giving my personal maid to my husband.” So she named him Issachar.

۱۸ و لیه گفت: «خدا اجرت به من داده است، زیرا کنیز خود را به شوهر خود دادم.» و او را یساکار نام نهاد.

19 Then Leah became pregnant again and had a sixth son for Jacob.

۱۹ و بار دیگر لیه حامله شده، پسر ششمین برای یعقوب زایید.

20 Leah said, “God has given me a good gift. Now my husband will honor me because I've given him six sons.” So she named him Zebulun.

۲۰ و لیه گفت: «خدا عطای نیکو به من داده است. اکنون شوهرم با من زیست خواهد کرد، زیرا که شش پسر برای او زاییدم.» پس او را زبولون نامید.

21 Later she had a daughter she named Dinah.

۲۱ و بعد از آن دختری زایید، و او را دینه نام نهاد.

22 Then God paid attention to Rachel and listened to her appeals, and helped her to have children.

۲۲ پس خداراحیل را بیاد آورد، و دعای او را اجابت فرموده، خدا رحم او را گشود.

23 She became pregnant and had a son. “God has removed my disgrace,” she said.

۲۳ و آبستن شده، پسری بزاد و گفت: «خدا ننگ مرا برداشته است.»

24 She named him Joseph, saying, “May the Lord give me an additional son.”

۲۴ و اورا یوسف نامیده، گفت: «خداوند پسری دیگربرای من مزید خواهد کرد.»

25 Once Rachel had given birth to Joseph, Jacob said to Laban, “Let me leave so I can return to my home and my own country.

۲۵ و واقع شد که چون راحیل، یوسف رازایید، یعقوب به لابان گفت: «مرا مرخص کن، تا به مکان و وطن خویش بروم.

26 Give me my wives and children because I worked for you to have them. Let me go now because you know very well how much work I've done for you.”

۲۶ زنان و فرزندان مراکه برای ایشان، تو را خدمت کرده‌ام به من واگذار، تا بروم زیرا خدمتی که به تو کردم، تو می‌دانی.»

27 “Please be so kind as to stay,” Laban replied, “because I have discovered that the Lord has blessed me because of you.”

۲۷ لابان وی را گفت: «کاش که منظور نظر توباشم، زیرا تفالا یافته‌ام که بخاطر تو، خداوند مرابرکت داده است.»

28 Then Laban continued, “Tell me how much to pay you and I'll give it to you.”

۲۸ و گفت: «اجرت خود را برمن معین کن تا آن را به تو دهم.»

29 “You certainly know how much work I've done for you, and how well your flocks have done under my care.

۲۹ وی را گفت: «خدمتی که به تو کرده‌ام، خود می‌دانی، ومواشی ات چگونه نزد من بود.

30 You hardly had anything before I arrived, but now you have so much! The Lord has blessed you through what I've done. When am I going to be able to provide for my own family?”

۳۰ زیرا قبل ازآمدن من، مال تو قلیل بود، و به نهایت زیاد شد، وبعد از آمدن من، خداوند تو را برکت داده است. واکنون من نیز تدارک خانه خود را کی ببینم؟»

31 “Well, what do you propose I give you?” Laban asked again. “You don't have to give me anything,” Jacob replied. “If you want to do something for me, then how about this: I'll go on looking after your flocks, making sure they're fed.

۳۱ گفت: «پس تو را چه بدهم؟» یعقوب گفت: «چیزی به من مده، اگر این کار را برای من بکنی، بار دیگر شبانی و پاسبانی گله تو را خواهم نمود.

32 Let me go through your flocks today and take all the sheep that are speckled or spotted, and all the dark ones, as well as all the speckled and spotted goats. They'll be my wages.

۳۲ امروز در تمامی گله تو گردش می‌کنم، و هرمیش پیسه و ابلق و هر میش سیاه را از میان گوسفندان، و ابلق‌ها و پیسه‌ها را از بزها، جدامی سازم، و آن، اجرت من خواهد بود.

33 In the future you'll be able to prove that I've been honest. When you check my flock, any goats that don't have speckles or spots, or any sheep that aren't dark will be considered stolen from you.”

۳۳ و درآینده عدالت من، بر من شهادت خواهد داد، وقتی که بیایی تا اجرت مرا پیش خود ببینی، آنچه ازبزها، پیسه و ابلق، و آنچه از گوسفندان، سیاه نباشد، نزد من به دزدی شمرده شود.»

34 “Very good,” Laban agreed. “We'll do as you say.”

۳۴ لابان گفت: «اینک موافق سخن تو باشد.»

35 However, the same day Laban went and removed all the striped and spotted male goats, all the speckled and spotted female goats, and all the dark sheep. He had his sons look after them and sent them away—

۳۵ و در همان روز، بزهای نرینه مخطط و ابلق، و همه ماده بزهای پیسه و ابلق، یعنی هر‌چه سفیدی در آن بود، و همه گوسفندان سیاه را جدا کرده، به‌دست پسران خود سپرد.

36 a three day journey between them and Jacob, while Jacob was looking after the rest of Laban's flocks.

۳۶ و در میان خود و یعقوب، سه روز راه، مسافت گذارد. و یعقوب باقی گله لابان را شبانی کرد.

37 Then Jacob cut some sticks from poplar, almond, and plane trees that had white wood under the bark. He peeled off some of the bark, making the sticks look streaked with white.

۳۷ و یعقوب چوبهای تر و تازه از درخت کبوده و بادام و چنار برای خود گرفت، و خطهای سفید در آنها کشید، و سفیدی را که در چوبها بود، ظاهر کرد.

38 He put the sticks he'd peeled in the water troughs where the flocks came to drink because that's where they mated.

۳۸ و وقتی که گله‌ها، برای آب خوردن می‌آمدند، آن چوبهایی را که خراشیده بود، درحوضها و آبخورها پیش گله‌ها می‌نهاد، تا چون برای نوشیدن بیایند، حمل بگیرند.

39 The flocks mated in front of the sticks and gave birth to young that were streaked, speckled, and spotted.

۳۹ پس گله هاپیش چوبها بارآور می‌شدند، و بزهای مخطط وپیسه و ابلق می‌زاییدند.

40 Jacob separated all these ones out. Then he made his flock face towards those in Laban's flock that were streaked and dark. This is the way he kept his flocks apart from Laban's flock.

۴۰ و یعقوب، بزها را جداکرد، و روی گله‌ها را بسوی هر مخطط و سیاه درگله لابان واداشت، و گله های خود را جدا کرد و باگله لابان نگذاشت.

41 When the strong females were ready to breed, Jacob put the sticks in the troughs where the flocks could see them when they mated.

۴۱ و هرگاه حیوان های تنومندحمل می‌گرفتند، یعقوب چوبها را پیش آنها درآبخورها می‌نهاد، تا در میان چوبها حمل گیرند.

42 He didn't do this for the weaker females. The weaker ones went to Laban, and the strong ones went to Jacob.

۴۲ و هر گاه حیوانات ضعیف بودند، آنها رانمی گذاشت، پس ضعیف‌ها از آن لابان، وتنومندها از آن یعقوب شدند.

43 In this way Jacob became an extremely rich man with large flocks, and many male and female slaves, camels, and donkeys.

۴۳ و آن مرد بسیارترقی نمود، و گله های بسیار و کنیزان و غلامان وشتران و حماران بهم رسانید.