Luke 6
1 One (Sabbath/Jewish day of rest), while Jesus was walking through some grain fields with his disciples, the disciples picked some of the heads of grain. They rubbed them in their hands [to separate the grains from the husks], and ate the grain. [The law of Moses permitted people to do that if they were hungry].
Một ngày Sa-bát, Chúa Giê-xu và các môn đệ đi ngang qua đồng lúa mì. Các môn đệ hái bông lúa, chà cho tróc vỏ rồi ăn.
2 Some Pharisees [who were watching] said to Jesus, “(You should not be doing on our rest day [work] that [our] laws forbid!/Why are you doing on our rest day [work] that our laws forbid?)” [RHQ]
Các thầy Pha-ri-si liền phàn nàn: “Các ông làm thế là trái luật! Không được hái lúa vào ngày Sa-bát!”
3 [Jesus wanted to show them that the record in Scriptures indicated that God permitted people to disobey certain religious laws when they needed food]. [So] he replied, “[It is written in the Scriptures] what [our revered ancestor, King] David did when he and the men with him were hungry. You have read about that, ([but you do not think about what it implies/so why do you not think about what it implies]?) [RHQ]
Chúa Giê-xu đáp: “Các ông chưa đọc Kinh Thánh về điều Đa-vít và các bạn đồng hành bị đói sao?
4 David entered God’s big worship tent [and asked for some food]. [The high priest gave him] the bread that the priests had presented to God. It was permitted [in] one of [Moses’ laws] that only the priests could eat that bread. But [even though David was not a priest], he ate some, and gave some to the men who were with him. [And God did not consider that what David did was wrong]!”
Vua vào Đền Thờ, ăn bánh thánh dành riêng cho các thầy tế lễ, còn đưa cho các bạn ăn nữa. Việc đó không trái luật sao?”
5 Jesus also said to them, “[I am] the one who came from heaven, so [I] have the authority [to determine what is right for my disciples to do on] the day of rest!”
Rồi Chúa Giê-xu tiếp: “Con Người là Chúa, cũng là Chúa của ngày Sa-bát.”
6 Another (Sabbath/Jewish day of rest) Jesus entered a (synagogue/Jewish meeting place) and taught the people. There was a man there whose right hand was shriveled.
Một ngày Sa-bát khác, Chúa Giê-xu vào hội đường giảng dạy, gặp một người bị teo bàn tay phải.
7 The men who taught the [Jewish] laws and the Pharisees [who were there] watched Jesus, to see if he would heal the man (on the Sabbath/on the Jewish rest day). They did this so that, [if he healed the man], they would accuse him [of disobeying their laws by working on the day of rest].
Các thầy dạy luật và Pha-ri-si chăm chú theo dõi, xem Chúa Giê-xu có chữa bệnh trong ngày Sa-bát không, để lấy cớ tố cáo Ngài.
8 But Jesus knew what they were thinking. So he said to the man with the shriveled hand, “Come and stand here [in front of everyone]!” So the man got up and stood there.
Nhưng Chúa Giê-xu biết ý tưởng họ. Ngài bảo người teo tay: “Hãy đứng dậy và đến trước mặt mọi người.” Anh ấy liền vâng lời.
9 Then Jesus said to the others, “I ask you this: Do the laws that [God gave Moses] permit [people] to do what is good (on the Sabbath/on the Jewish rest day), or [do they permit people] to harm [others]? [Do they permit us] to save [a person’s] life [on our day of rest] or to let [him] die [HYP] [by refusing to help him]?”
Chúa Giê-xu quay sang các thầy Pha-ri-si và dạy luật “Tôi hỏi các ông, ngày Sa-bát làm điều thiện là hợp pháp, hay làm điều ác? Nên cứu người hay hại người?”
10 [They refused to answer him. So] after he looked around at them all, he said to the man, “Stretch out your [shriveled] hand!” The man did that, and his hand became all right again!
Chúa nhìn quanh mọi người rồi phán với người teo tay: “Hãy xòe bàn tay ra!” Anh làm theo, bàn tay liền được lành.
11 But the men who taught the Jewish laws and the Pharisees were very angry, and they discussed with one another what they could do to [get rid of] Jesus.
Các thầy Pha-ri-si và thầy dạy luật rất giận dữ, bàn nhau tìm mưu giết Ngài.
12 About that time [Jesus] went up into the hills to pray. He prayed to God all night.
Một hôm, Chúa Giê-xu lên núi cầu nguyện với Đức Chúa Trời suốt đêm.
13 The next day he summoned all his disciples to come near him. From them he chose twelve men, whom he called apostles.
Đến sáng, Ngài gọi các môn đệ đến, chọn mười hai người làm sứ đồ. Dưới đây là tên của họ:
14 They were Simon, to whom he gave the [new] name, Peter; Andrew, Peter’s [younger] brother; James and [his younger brother], John; Philip; Bartholomew;
Si-môn (Chúa đặt tên là Phi-e-rơ), Anh-rê (em Phi-e-rơ), Gia-cơ, Giăng, Phi-líp, Ba-thê-lê-my,
15 Matthew, whose other name was Levi; Thomas; [another] James, the [son] of Alpheus; Simon, who belonged to the party [that encouraged people to] rebel [against the Roman government];
Ma-thi-ơ, Thô-ma, Gia-cơ (con An-phê), Si-môn (thuộc đảng Xê-lốt),
16 Judas, the [son] of [another] James; and Judas Iscariot (OR, Judas, the man from Kerioth [Town]), the one who later (betrayed Jesus./enabled the Jewish leaders to seize Jesus.)
Giu-đa (con Gia-cơ), và Giu-đa Ích-ca-ri-ốt (về sau phản Chúa).
17 [Jesus] came down from the hills with his disciples and stood on a level area. There was a very big crowd of his disciples there. There was also a large group of people who had come from Jerusalem and from many [other] places [in] Judea [district], and from the coastal areas near Tyre and Sidon [cities].
Xuống núi, Chúa Giê-xu và các sứ đồ đến một khu đất bằng phẳng, nhiều môn đệ đứng chung quanh. Dân chúng đông đảo từ xứ Giu-đê, Giê-ru-sa-lem, và từ miền duyên hải xa xôi như Ty-rơ và Si-đôn.
18 They came to hear Jesus talk to them and to be healed {and for him to heal them} from their diseases. He also healed those whom evil spirits had troubled.
Họ kéo đến nghe Ngài giảng dạy và xin trị bệnh. Các người bị quỷ ám cũng được chữa lành.
19 Everyone [in the crowd] tried to touch him, because he was healing everyone by [his/God’s] power.
Mọi người tìm cách lại gần sờ Chúa, vì quyền năng từ Ngài phát ra chữa lành bệnh tật cho họ.
20 He looked [MTY] at his disciples and said, “[God] is pleased with you [who know] that you lack what [he wants you to have; ] he will allow you to be the people whose lives he rules over.
Nhìn các môn đệ, Chúa Giê-xu dạy: “Phước cho các con đang nghèo khổ, vì Nước của Đức Chúa Trời thuộc về các con.
21 [God] is pleased with you who sincerely desire to receive what [MTY] [he wants you to have]; he will give you what you need, until you are satisfied. [God] is pleased with you that grieve now [because of sin]. Later you will be joyful.
Phước cho các con đang đói khát, vì sẽ được no đủ. Phước cho các con đang than khóc, vì đến lúc sẽ vui cười.
22 [God] is pleased with you when [other] people hate you, when they will not let you join them, when they insult you, when they say that you are evil because [you believe in] me, the one who came from heaven.
Phước cho các con khi bị người ta thù ghét, xua đuổi, nhục mạ, nguyền rủa vì Con Người.
23 When that happens, rejoice! Jump up and down because you are so happy! [God will give] you a great reward in heaven! [When they do these things to you, it will prove that you are God’s servants]. (OR, [People have always treated God’s servants like that].) Do not forget that these people’s ancestors did the same things to the prophets [who served God faithfully]!
Gặp cảnh ngộ ấy, các con hãy vui mừng nhảy múa, vì sẽ được phần thưởng lớn dành sẵn trên trời. Ngày xưa các nhà tiên tri cũng từng bị đối xử như thế.”
24 But there will be terrible punishment for you that are rich; the happiness you have received [from your riches] is the only happiness that you will get.
“Nhưng khốn cho người giàu có, vì chỉ được sung sướng tạm thời.
25 There will be terrible punishment for you who [think that you] have all that you need now; you will [realize] that these things will not make you feel satisfied. There will be terrible punishment for you who are joyful now; you will [later] be very sad.
Khốn cho người đang no chán, vì sẽ phải đói khổ. Khốn cho người đang cười cợt, vì sẽ phải than khóc.
26 When most [HYP] people speak well about you, trouble is ahead for you; [it will not prove that you are God’s servants, because] your ancestors used to speak well about those who falsely [claimed that they were] prophets.”
Khốn cho người được quần chúng ca ngợi, vì các tiên tri giả ngày xưa cũng từng được ca ngợi như thế.”
27 “But I say this to each of you [disciples] who are listening [to what I say]: Love your enemies [as well as your friends]. Do good things for those who hate you!
“Các con hãy nghe: Phải yêu kẻ thù, lấy ân báo oán.
28 [Ask God to] bless those who curse you! Pray for those who mistreat you!
Phải cầu phước cho người nguyền rủa mình, cầu nguyện cho người ngược đãi mình.
29 If someone [insults one of you by] striking you on one of your cheeks, turn your face [so that he can strike] the other cheek [also]. If [a bandit] wants to take away your [(sg)] coat, let him also have your shirt.
Nếu các con bị ai tát má bên này, cứ đưa luôn má bên kia! Nếu có ai đoạt áo dài, cứ cho luôn áo ngắn!
30 Give something to everyone who asks you [(sg) for something]. If someone takes away things that belong to you [(sg)], do not ask him to return them.
Ai xin gì, cứ cho; ai chiếm đoạt gì, đừng tìm cách lấy lại!
31 In whatever way you [(pl)] want others to act toward you, that is the way that you should act toward them.
Hãy làm cho người khác điều các con muốn người ta làm cho mình!
32 If you love [only] those who love you, do not [expect God] to praise you for [doing that] [RHQ], [because] even sinners love those who love them.
Nếu các con chỉ yêu những người yêu mình thì có gì đáng khen đâu? Người tội lỗi cũng yêu nhau lối ấy.
33 If you do good things [only] for those who do good things for you, do not [expect God] to reward you [for doing that] [RHQ], [because] even sinners do that.
Nếu các con chỉ lấy ân báo ân thì tốt đẹp gì đâu? Người tội lỗi cũng cư xử như thế.
34 If you lend [things or money only] to those who you expect will give something back to you, do not [expect that God] will reward you [RHQ] [for doing that]. Even sinners lend to other sinners, because they expect them to pay everything back.
Nếu các con chỉ cho những người sòng phẳng vay mượn thì ân nghĩa gì! Người gian ác cũng cho vay như thế, và đòi lại đầy đủ.
35 Instead, love your enemies! Do good things for them! Lend to them, and do not expect them to pay anything back! [If you do that, God will give] you a big reward. And you will be [acting like] his children [should]. Remember that God is kind to people who are not grateful and to people who are wicked, [and he expects you to be like that too].
Phải yêu kẻ thù! Làm ơn cho họ. Cứ cho mượn, đừng đòi lại. Như thế, phần thưởng các con trên trời sẽ rất lớn. Các con sẽ được làm con Đấng Chí Cao, vì chính Ngài ban ơn cho người bội bạc và người gian ác.
36 Act mercifully toward others, just like your Father [in heaven acts] mercifully [toward you].”
Phải có lòng thương người như Cha của các con đầy lòng thương.”
37 “Do not say how sinfully others have acted, and then [God] will not say how sinfully you have acted. Do not condemn others, and then [he] will not condemn you [DOU]. Forgive others [for the evil things that they have done to you], and then [God] will forgive you.
“Đừng chỉ trích lên án ai, các con sẽ khỏi bị chỉ trích lên án. Hãy tha thứ, các con sẽ được tha thứ.
38 Give [good things to others], and then [God] will give [good] things to you. It will be [as though] [MET] [God is putting things in a basket] for you. He will give you a full amount, pressed down in the basket, which he will shake [so that he can put more in], and it will spill over the sides! [Remember that] the way you act [toward others] will be the way that [God] will act toward you!”
Các con cho gì, sẽ nhận nấy. Người ta sẽ lấy thùng lớn đong đầy, nhận chặt, lắc, và đổ thêm cho tràn rồi trao cho các con. Các con lường cho người ta mức nào, người ta sẽ lường lại mức đó.”
39 He also told [his disciples] this parable [to show them that they should be like him, and not be like the Jewish religious leaders]: “(You certainly would not [expect] a blind man to lead another blind man./Would you [expect] a blind man to lead [another] blind man?) [RHQ] If he tried to do [that], (they would both probably fall into a hole!/wouldn’t they both probably fall into a hole?) [RHQ] [I am your teacher, and you disciples should be like me].
Chúa Giê-xu còn dạy ẩn dụ này: “Người khiếm thị làm sao dẫn đường cho người khiếm thị? Cả hai sẽ đưa nhau xuống hố thẳm.
40 A disciple should not [expect to be] better known than his teacher. But if a student is fully trained {if someone fully trains a student}, the student can become like his teacher [MET]. [So you should be content to be like me].
Môn đệ không hơn thầy, nhưng nếu được rèn luyện đầy đủ, sẽ giống thầy mình.
41 (Why do you notice [someone else’s small faults]?/None of you should be concerned about [someone else’s small faults] [MET, RHQ].) [That would be like] noticing a speck in that person’s eye. But you should be concerned about [your own big faults. They are like] planks in your own eye, [which you do not notice].
Sao các con nhìn thấy cái dằm trong mắt người khác, mà không biết có cả khúc gỗ trong mắt mình?
42 (You [(sg)] should not say, ‘Friend, let me take out that speck in your eye!’ when you do not notice the log in your own eye!/Why do you say, ‘Friend, let me take out that speck in your eye!’ when you do not notice the log in your own eye?) [RHQ] [If you do that], you are a hypocrite! You should first [stop committing your own sins. That will be like] removing the plank from your own eye. Then, as a result, you will have the spiritual insight you need to help others get rid of the [faults that are like] specks in their eyes.”
Sao các con dám nói: ‘Này anh, để tôi lấy cái dằm trong mắt cho anh’ khi chính các con không thấy khúc gỗ trong mắt mình? Hạng đạo đức giả, trước hết phải lấy khúc gỗ khỏi mắt mình, mới có thể thấy rõ để giúp đỡ người khác.”
43 “[People are like trees] [MET]. Healthy trees do not bear bad fruit (OR, bear only good fruit), and unhealthy trees do not bear good fruit.
“Cây lành không sinh quả độc; cây độc cũng không sinh quả lành.
44 [Just like you] can tell if a tree is good or bad by looking at its fruit, [you can tell which people are good and which are bad by looking at the way they] conduct their lives. [For example, because thornbushes cannot produce figs], no one can pick figs from thornbushes. And [since bramble bushes cannot produce grapes], no one can [pick] grapes from bramble bushes.
Nhờ xem quả mà biết cây. Bụi gai không bao giờ sinh quả vả, bụi gai độc cũng không sinh quả nho.
45 [Similarly], good people will conduct their lives in a good way because they think a lot of good [things], and evil people will live in an evil way because they think a lot of evil [things]. The basic principle is that people speak [and act] according to all that they think.”
Người tốt do lòng thiện mà nói ra lời lành. Người xấu do lòng ác mà nói ra lời dữ. Vì do những điều chất chứa trong lòng mà miệng nói ra.”
46 “[Because people should obey what their masters tell them], (it is disgraceful that you say that I am your master but you do not do what I tell you!/why do you say that I am your master but you do not do what I tell you?) [RHQ]
“Sao các con gọi Ta là ‘Chúa, Chúa!’ mà không vâng lời Ta?
47 Some people come to me, and hear my messages and obey them. I will tell you what they are like.
Ta sẽ chỉ cho các con biết người nào đến với Ta, nghe lời Ta, và làm theo Ta là thế nào.
48 They are like a man who dug deep [into the ground to prepare to build his house]. He made sure that the foundation was on solid ground. Then when there was a flood, the water tried to wash away the house. But the river could not shake the house, because it was built {he built it} on a solid [foundation].
Ví như người cất nhà biết đào móng, đặt nền trên vầng đá vững chắc. Khi nước lụt dâng lên, dòng nước cuốn mạnh, nhưng nhà không lay chuyển vì được xây cất kiên cố.
49 But some people hear my messages but do not obey them. They are like a man who built a house on top of the ground without [digging] a foundation. When the river flooded, the house collapsed immediately and was completely ruined. [So it is important for you to obey what I teach you].”
Nhưng ai nghe lời Ta mà không thực hành, giống như người cất nhà không xây nền. Khi bị dòng nước cuốn mạnh, nó sẽ sụp đổ tan tành.”
