Lododowo 17

1 Abolo ƒuƒlu sue ɖuɖu si ŋu ŋutifafa kple dziɖeɖi kpe ɖo la nyo wu aƒe si me yɔ fũu kple agbeɖuɖu eye dzre kpe ɖe eŋu.

Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.

2 Dɔla nyanu aɖu aƒetɔ ɖe viŋutsu ŋukpenanuwɔla dzi eye ama domenyinu la kpli wo abe wo nɔviŋutsu wònye ene.

Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.

3 Sonu li na klosalo eye dzokpo li na sika, ke Yehowae doa dziwo katã kpɔ.

Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.

4 Ame vɔ̃ɖi ɖoa to nuyi vɔ̃ɖiwo eye aʋatsotɔ ƒua to anyi ɖe aɖe si gblẽa ame ŋu la ŋu.

Malus obedit linguæ iniquæ: et fallax obtemperat labiis mendacibus.

5 Ame si ɖea alɔme le ame dahe ŋuti la doa vlo woƒe Wɔla eye ame si kpɔa dzidzɔ be dzɔgbevɔ̃e dzɔ la, womagbe tohehe nɛ o.

Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius: et qui ruina lætatur alterius, non erit impunitus.

6 Ame si ku amegã la ƒe fiakukue nye viawo ƒe viwo eye dzilawo nye atsyɔ̃ na wo viwo.

Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.

7 Nuyi siwo doa wo ɖokuiwo ɖe dzi la medzena bometsila kaka alakpanuyiwo nahayi dziɖula dze ge o!

Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.

8 Zãnu nye kpe xɔasi na ame si nae, afi sia afi si wòayi la, edzea dzi nɛ.

Gemma gratissima, expectatio præstolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.

9 Ame si tsɔ nu tsyɔ vodada dzi la doa lɔlɔ̃ ɖe ŋgɔ eye ame si gawɔ nu si wòwɔ va yi la maa xɔlɔ̃ veviwo dome.

Qui celat delictum, quærit amicitias: qui altero sermone repetit, separat fœderatos.

10 Mokaname dea ta me na ame si si sidzedze le wu nu si ƒoƒo alafa ɖeka nye na bometsila.

Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.

11 Ame vɔ̃ɖi la ɖoe kplikpaa be yeadze aglã eya ta woadɔ dumegã sẽŋuta ɖe eŋu.

Semper iurgia quærit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.

12 Enyo be nàdo go sisiblisi si ŋu woɖe viwo le wu esi nàdo go bometsila le eƒe bometsitsi me.

Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.

13 Ne ŋutsu tsɔ vɔ̃ ɖo nyui teƒe la, vɔ̃ madzo ɖa le eƒe aƒe me kpɔ gbeɖe o.

Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.

14 Dzregɔmetoto le abe ale si woŋɔa tɔʋu ene; eya ta ɖe asi le nya ŋu hafi wòava zu dzre.

Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.

15 Afiatsotso na agɔdzela, kple fɔbubu agɔmadzela siaa nye nu si Yehowa tsri.

Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.

16 Ŋudɔwɔnu ka ga nye le bometsila ƒe asi me, esi didi aɖeke mele eme ɖe nunyadidi ŋuti o?

Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quærit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.

17 Xɔlɔ̃ lɔ̃a ame ɣeawo katã ɣi, ke wodzi nɔviŋutsu hena hiãgbe.

Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.

18 Ame manyanu ƒua asi akɔ eye wòdoa ŋugbe tsɔa eɖokui daa megbee na ehavi si nyi fe.

Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.

19 Ame si lɔ̃ dzrewɔwɔ la lɔ̃a nu vɔ̃ eye ame si de agbo kɔkɔ eƒe aƒe nu la le gbegblẽ dim.

Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat ostium, quærit ruinam.

20 Ame si si dzi dovo le la nu medzea edzi nɛ o eye ame si si alakpaɖe le la gena ɖe fukpekpe me.

Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.

21 Viŋutsu si tsi bome la hea veve vɛ, eye fofo si, si vi tsibome le la makpɔ dzidzɔ o.

Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo lætabitur.

22 Dzi si kpɔa dzidzɔ la nye atike nyui, ke gbɔgbɔ si wote ɖe to la nana ƒu tome ƒuna kplakplakpla.

Animus gaudens ætatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.

23 Ame vɔ̃ɖi xɔa zãnu le bebeme be wòatrɔ nya dzɔdzɔe atsyɔ anyi.

Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.

24 Ame si si sidzedze le la ƒe ŋku nɔa nunya ŋu, ke bometsila ƒe ŋkuwo tsana, dona ɖe anyigba ƒe mlɔenu ke.

In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terræ.

25 Viŋutsu tsibome hea nuxaxa vɛ na fofoa kple veve vɛ na ame si dzii.

Ira patris, filius stultus: et dolor matris quæ genuit eum.

26 Menyo be woahe to na fɔmaɖila alo aƒo dɔnunɔla ɖe eƒe nuteƒewɔwɔ ta o.

Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.

27 Ame si si sidzedze su la nya vlowo medona le enu o eye ame si si gɔmesese le la ɖɔa ŋu ɖo, medoa dziku dzodzro o.

Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.

28 Wobua bometsila gɔ̃ hã nunyalae nenye be ezi ɖoɖoe, eye wobunɛ sidzelae ne ekpɔ eƒe aɖe dzi nyuie.

Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.