Sprueche 25

1 Auch dies sind Sprüche Salomos, welche zusammengestellt haben die Männer Hiskias, des Königs von Juda.

Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

2 Es ist Gottes Ehre, eine Sache verbergen, aber der Könige Ehre ist's, eine Sache erforschen.

Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.

3 Wie des Himmels Höhe und der Erde Tiefe, so ist auch der Könige Herz unerforschlich.

Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.

4 Werden die Schlacken vom Silber entfernt, so wird ein reines Gefäß daraus.

Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.

5 Man entferne die Gottlosen aus des Königs Nähe, so wird durch Gerechtigkeit sein Thron befestigt.

Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.

6 Prunke nicht vor dem König und stelle dich nicht auf den Platz der Großen.

Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;

7 Denn es ist besser, daß man zu dir sage: Rücke herauf! als daß man dich erniedrige vor einem Vornehmen, den du doch wohl bemerkt hattest.

Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.

8 Gehe nicht rasch zum Streiten vor; denn was willst du hinterher machen, wenn dich dein Nächster beschämt?

Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.

9 Führe deinen Streit mit deinem Nächsten, aber eines andern Geheimnis verrate nicht,

Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;

10 auf daß dich nicht beschimpfe, wer es hört, und dein böser Ruf nimmer aufhöre.

By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.

11 Goldene Äpfel in silberner Prunkschale - so ein Wort, geredet zu rechter Zeit.

Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.

12 Wie ein goldener Ring und ein Geschmeide von Feingold, so ein weiser Mahner am hörenden Ohr.

Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.

13 Wie die Kühle des Schnees zur Erntezeit, so ist ein zuverlässiger Bote dem, der ihn sendet; denn er erquickt die Seele seines Herrn.

Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.

14 Gewölk und Wind und doch kein Regen - so ist ein Mann, der mit Geschenken prahlt, die er doch nie giebt.

Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.

15 Durch Geduld läßt sich ein Richter überreden, und eine gelinde Zunge zerbricht Knochen.

Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.

16 Hast du Honig gefunden, so iß, was dir genügt, daß du seiner nicht satt werdest und ihn dann ausspeiest.

Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.

17 Laß deinen Fuß selten sein im Hause deines Nächsten, daß er deiner nicht überdrüssig und dir gram werde.

Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.

18 Hammer und Schwert und scharfer Pfeil - so ein Mann, der wider seinen Nächsten als falscher Zeuge aussagt.

Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.

19 Ein morscher Zahn und ein wankender Fuß - so daß Vertrauen auf einen Treulosen am Tage der Not.

Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.

20 Wie einer, der am kalten Tage das Kleid ablegt, wie Essig auf bösen Grind, also ist, wer einem betrübten Herzen Lieder singt.

Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.

21 Hungert deinen Hasser, so speise ihn mit Brot, und dürstet ihn, so tränke ihn mit Wasser.

Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;

22 Denn damit häufst du feurige Kohlen auf sein Haupt, und Jahwe wird dir's vergelten.

Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.

23 Nordwind bringt Regen hervor, und verdrießliche Gesichter die heimliche Zunge.

Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.

24 Lieber auf der Zinne eines Daches wohnen, als ein zänkisches Weib und gemeinsames Haus.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

25 Wie kaltes Wasser für eine lechzende Seele, so gute Nachricht aus fernem Lande.

Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.

26 Wie ein getrübter Born und eine verderbte Quelle, so ein Frommer, der angesichts der Gottlosen wankt.

Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.

27 Zu viel Honig essen ist nicht gut, und wer schwere Dinge erforscht, dem wird's zu schwer.

Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.

28 Wie eine offengelegte Stadt, die ohne Mauern ist, so ein Mann, dem Selbstbeherrschung fehlt.

Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.