Παροιμίαι 22

1 Προτιμότερον όνομα καλόν παρά πλούτη μεγάλα, χάρις αγαθή παρά αργύριον και χρυσίον.

Vale más el buen nombre que grandes riquezas, y más que la plata y el oro, la buena estima.

2 Πλούσιος και πτωχός συναπαντώνται· ο Κύριος είναι ο Ποιητής αμφοτέρων τούτων.

El rico y el pobre viven en mutua oposición; sin embargo, a entrambos los hizo Yahvé.

3 Ο φρόνιμος προβλέπει το κακόν και κρύπτεται· οι άφρονες όμως προχωρούσι και τιμωρούνται.

El prudente ve venir el mal, y se precave, el necio pasa adelante y sufre el daño.

4 Η αμοιβή της ταπεινώσεως και του φόβου του Κυρίου είναι πλούτος και δόξα και ζωή.

Frutos de la humildad son: el temor de Dios, riqueza, honra y vida.

5 Τρίβολοι και παγίδες είναι εν τη οδώ του σκολιού· όστις φυλάττει την ψυχήν αυτού, θέλει είσθαι μακράν απ' αυτών.

Espinas y lazos hay en el camino del perverso; guarda su alma quien se aleja de ellos.

6 Δίδαξον το παιδίον εν αρχή της οδού αυτού· και δεν θέλει απομακρυνθή απ' αυτής ουδέ όταν γηράση.

Enseña al niño el camino que debe seguir, y llegado a la vejez no se apartará de él.

7 Ο πλούσιος εξουσιάζει τους πτωχούς· και ο δανειζόμενος είναι δούλος του δανείζοντος.

El rico domina a los pobres, y el que toma prestado sirve al que le presta.

8 Ο σπείρων ανομίαν θέλει θερίσει συμφοράς· και η ράβδος της ύβρεως αυτού θέλει εκλείψει.

Quien siembra iniquidad cosecha desdicha, y será quebrada la vara de su furor.

9 Ο έχων όμμα αγαθόν θέλει ευλογηθή· διότι δίδει εκ του άρτου αυτού εις τον πτωχόν.

El ojo compasivo será bendito, porque parte su pan con el pobre.

10 Εκδίωξον τον χλευαστήν και θέλει συνεξέλθει η φιλονεικία, και η έρις και η ύβρις θέλουσι παύσει.

Echa fuera al altivo, y se irá la discordia, cesarán las contiendas y las afrentas.

11 Όστις αγαπά την καθαρότητα της καρδίας, διά την χάριν των χειλέων αυτού ο βασιλεύς θέλει είσθαι φίλος αυτού.

Quien ama la pureza de corazón y tiene la gracia del bien hablar, es amigo del rey.

12 Οι οφθαλμοί του Κυρίου περιφρουρούσι την γνώσιν· ανατρέπει δε τας υποθέσεις του παρανόμου.

Los ojos de Yahvé protegen a los sabios, pues Él desbarata los planes de los pérfidos.

13 Ο οκνηρός λέγει, Λέων είναι έξω· εν τω μέσω των πλατειών θέλω φονευθή.

Dice el perezoso: “Un león anda por la calle; seré devorado en medio de la plaza.”

14 Στόμα γυναικός αλλοτρίας είναι λάκκος βαθύς· ο μισούμενος υπό Κυρίου θέλει εμπέσει εις αυτόν.

Fosa profunda es la boca de la extraña; quien es objeto de la ira de Yahvé cae en ella.

15 Η ανοησία είναι συνδεδεμένη μετά της καρδίας του παιδίου· η ράβδος της παιδείας θέλει αποχωρίσει αυτήν απ' αυτού.

La necedad se pega al corazón del joven, mas la vara de corrección la arroja fuera.

16 Όστις καταθλίβει τον πτωχόν διά να αυξήση τα πλούτη αυτού, και όστις δίδει εις τον πλούσιον, θέλει ελθεί βεβαίως εις ένδειαν.

Quien oprime al pobre, lo enriquece; quien da al rico, lo empobrece.

17 Κλίνον το ωτίον σου και άκουε τους λόγους των σοφών, και προσκόλλησον την καρδίαν σου εις την γνώσιν μου·

Inclina tu oído y escucha las palabras de los sabios; aplica tu corazón a mis enseñanzas;

18 διότι είναι τερπνοί, εάν φυλάττη αυτούς εν τη καρδία σου· και θέλουσι συναρμόζεσθαι ομού επί των χειλέων σου.

porque es cosa dulce conservarlas en tu corazón, y tenerlas siempre prontas en tus labios.

19 Διά να ήναι το θάρρος σου επί τον Κύριον, εδίδαξα ταύτα εις σε την ημέραν ταύτην, μάλιστα εις σε.

Para que tu confianza se apoye en Yahvé, quiero hoy darte esta instrucción.

20 Δεν έγραψα εις σε πολλάκις διά συμβουλών και γνώσεων,

¿No te he escrito cosas excelentes en forma de consejos y enseñanzas,

21 διά να σε κάμω να γνωρίσης την βεβαιότητα των λόγων της αληθείας, ώστε να αποκρίνησαι λόγους αληθείας προς τους εξαποστέλλοντάς σε;

para mostrarte la certeza de las palabras de verdad, a fin de que sepas dar claras respuestas a tus mandantes?

22 Μη γυμνόνης τον πτωχόν, διότι είναι πτωχός· μηδέ κατάθλιβε εις την πύλην τον δυστυχούντα·

No despojes al pobre, porque es pobre, ni oprimas en juicio al desvalido;

23 διότι ο Κύριος θέλει εκδικάσει την δίκην αυτών· και θέλει γυμνώσει την ψυχήν των γυμνωσάντων αυτούς.

pues Yahvé defenderá su causa y quitará la vida a los que lo despojan.

24 Μη κάμνε φιλίαν μετά ανθρώπου θυμώδους· και μετά ανθρώπου οργίλου μη συμπεριπάτει·

No seas de aquellos que se obligan con aquel que no puede dominar su furor,

25 μήποτε μάθης τας οδούς αυτού, και λάβης παγίδα εις την ψυχήν σου.

no sea que aprendas sus caminos, y prepares un lazo para tu alma.

26 Μη έσο εκ των διδόντων χείρα, εκ των εγγυωμένων διά χρέη.

No seas de aquellos que se obligan con apretón de manos, y por deudas ajenas prestan caución.

27 Εάν δεν έχης πόθεν να πληρώσης, διά τι να πάρωσι την κλίνην σου υποκάτωθέν σου;

Porque si no tienes con qué pagar, te quitarán la cama de debajo de tu cabeza.

28 Μη μετακίνει όρια αρχαία, τα οποία έθεσαν οι πατέρες σου.

No trasplantes los hitos antiguos, los que plantaron tus padres.

29 Είδες άνθρωπον επιτήδειον εις τα έργα αυτού; αυτός θέλει παρασταθή ενώπιον βασιλέων· δεν θέλει παρασταθή ενώπιον ουτιδανών.

Mira al hombre hábil en su trabajo; ante los reyes estará y no quedará entre la plebe.