Rodzaju 26

1 Potem nastał głód na ziemi, po tym pierwszym głodzie, który był za dni Abrahama. Izaak udał się więc do Abimeleka, króla Filistynów, do Geraru.

And there was a famine in the land, besides the first famine that was in the days of Abraham. And Isaac went to Abimelech king of the Philistines to Gerar.

2 Wtedy PAN ukazał mu się i powiedział: Nie idź do Egiptu, [ale] mieszkaj w ziemi, którą ci wskażę.

And the LORD appeared to him, and said, Go not down into Egypt; dwell in the land which I shall tell thee of:

3 Bądź przybyszem w tej ziemi, a ja będę z tobą i będę ci błogosławił. Tobie bowiem i twemu potomstwu dam te wszystkie krainy i dotrzymam przysięgi, którą złożyłem twemu ojcu Abrahamowi.

Sojourn in this land, and I will be with thee, and will bless thee; for to thee, and to thy seed, I will give all these countries, and I will perform the oath which I swore to Abraham thy father;

4 I rozmnożę twoje potomstwo jak gwiazdy na niebie, i dam twemu potomstwu wszystkie te krainy. A będą błogosławione w twoim potomstwie wszystkie narody ziemi;

And I will make thy seed to multiply as the stars of heaven, and will give to thy seed all these countries; and in thy seed shall all the nations of the earth be blessed;

5 Dlatego że Abraham posłuchał mego głosu i strzegł mego nakazu, moich przykazań, moich ustaw i moich praw.

Because that Abraham obeyed my voice, and kept my charge, my commandments, my statutes, and my laws.

6 Izaak zamieszkał więc w Gerarze.

And Isaac dwelt in Gerar:

7 A gdy mężczyźni tego miejsca pytali o jego żonę, odpowiedział: To moja siostra. Bał się bowiem mówić: To moja żona, by mężczyźni tego miejsca nie zabili go z powodu Rebeki, bo była bardzo piękna.

And the men of the place asked him of his wife; and he said, She is my sister: for he feared to say, She is my wife; lest, said he, the men of the place should kill me for Rebekah; because she was fair to look upon.

8 Gdy mieszkał tam już dłuższy czas, król Filistynów Abimelek wyjrzał przez okno i zobaczył, że Izaak pieścił swą żonę Rebekę.

And it came to pass, when he had been there a long time, that Abimelech king of the Philistines looked out at a window, and saw, and, behold, Isaac was sporting with Rebekah his wife.

9 Abimelek wezwał więc Izaaka i powiedział: To jest na pewno twoja żona. Dlaczego mówiłeś: To moja siostra? Izaak mu odpowiedział: Bo mówiłem [sobie]: Abym nie umarł z jej powodu.

And Abimelech called Isaac, and said, Behold, surely she is thy wife: and how saidst thou, She is my sister? And Isaac said to him, Because I said, Lest I should die on her account.

10 Abimelek powiedział: Coś ty nam zrobił? Mało brakowało, a ktoś z ludu spałby z twoją żoną i tak sprowadziłbyś na nas grzech.

And Abimelech said, What is this thou hast done to us? one of the people might lightly have lain with thy wife, and thou wouldest have brought guiltiness upon us.

11 Rozkazał więc Abimelek całemu ludowi: Kto by dotknął tego człowieka albo jego żony, na pewno umrze.

And Abimelech charged all his people, saying, He that toucheth this man or his wife shall surely be put to death.

12 Wówczas Izaak posiał w tej ziemi i zebrał w tym roku stokrotny plon, bo PAN mu błogosławił.

Then Isaac sowed in that land, and received in the same year an hundredfold: and the LORD blessed him.

13 I wzbogacił się ów człowiek, i rozwijał się coraz bardziej, aż stał się bardzo zamożny.

And the man became great, and continued, and grew until he became very great:

14 Miał trzody owiec i stada wołów oraz wiele sług, tak że Filistyni mu zazdrościli.

For he had possession of flocks, and possession of herds, and very many servants: and the Philistines envied him.

15 I wszystkie studnie, które wykopali słudzy jego ojca, za dni jego ojca Abrahama, Filistyni zasypali i napełnili je ziemią.

For all the wells which his father’s servants had dug in the days of Abraham his father, the Philistines had stopped them, and filled them with earth.

16 I Abimelek powiedział do Izaaka: Odejdź od nas, bo jesteś dużo zamożniejszy od nas.

And Abimelech said to Isaac, Go from us; for thou art much mightier than we.

17 Izaak odszedł więc stamtąd i rozbił namioty w dolinie Gerar, i tam zamieszkał.

And Isaac departed from there, and pitched his tent in the valley of Gerar, and dwelt there.

18 Potem Izaak na nowo odkopał studnie, które wykopali za dni jego ojca Abrahama, a które Filistyni zasypali po śmierci Abrahama, i nadał im [te same] nazwy, jakie nadał im jego ojciec.

And Isaac dug again the wells of water, which they had dug in the days of Abraham his father; for the Philistines had stopped them after the death of Abraham: and he called their names after the names by which his father had called them.

19 Wtedy słudzy Izaaka kopali w tej dolinie i znaleźli tam studnię ze źródlaną wodą.

And Isaac’s servants dug in the valley, and found there a well of springing water.

20 Lecz pasterze z Geraru kłócili się z pasterzami Izaaka, mówiąc: To nasza woda. Nazwał więc tę studnię Esek, bo spierali się z nim.

And the herdmen of Gerar contended with Isaac’s herdmen, saying, The water is ours: and he called the name of the well Esek; because they strove with him.

21 Gdy wykopali drugą studnię, również kłócili się o nią. Dlatego nazwał ją Sitna.

And they dug another well, and contended for that also: and he called the name of it Sitnah.

22 Potem przeniósł się stamtąd i wykopał kolejną studnię, o którą już nie było sporu. Nazwał ją więc Rechobot i mówił: Oto teraz PAN dał nam miejsce, abyśmy się rozmnażali na ziemi.

And he departed from there, and dug another well; and for that they did not contend: and he called the name of it Rehoboth; and he said, For now the LORD hath made room for us, and we shall be fruitful in the land.

23 I wyruszył stamtąd do Beer-Szeby.

And he went up from there to Beersheba.

24 Tej nocy ukazał mu się PAN i powiedział: Ja [jestem] Bogiem twego ojca Abrahama. Nie bój się, bo jestem z tobą. Będę ci błogosławił i rozmnożę twoje potomstwo ze względu na mego sługę Abrahama.

And the LORD appeared to him the same night, and said, I am the God of Abraham thy father: fear not, for I am with thee, and will bless thee, and multiply thy seed for my servant Abraham’s sake.

25 Zbudował więc tam ołtarz i wzywał imienia PANA, i rozbił tam swój namiot. Tam też słudzy Izaaka wykopali studnię.

And he built an altar there, and called upon the name of the LORD, and pitched his tent there: and there Isaac’s servants dug a well.

26 Wtedy przybyli do niego z Geraru Abimelek i Achuzat, jeden z jego przyjaciół, oraz dowódca jego wojska Pikol.

Then Abimelech went to him from Gerar, and Ahuzzath one of his friends, and Phichol the chief captain of his army.

27 Izaak zapytał ich: Po co przybyliście do mnie, skoro mnie nienawidzicie i wypędziliście mnie od siebie?

And Isaac said to them, Why come ye to me, seeing ye hate me, and have sent me away from you?

28 A oni odpowiedzieli: Zobaczyliśmy naprawdę, że PAN jest z tobą, więc powiedzieliśmy: Niech będzie teraz przysięga między nami, między nami a tobą, i ustanowimy przymierze z tobą;

And they said, We saw certainly that the LORD was with thee: and we said, Let there be now an oath between us, even between us and thee, and let us make a covenant with thee;

29 Abyś nam nie czynił nic złego, jak i my też nie dotknęliśmy ciebie i tylko dobrze ci czyniliśmy, i pozwoliliśmy ci odejść w pokoju; [a] ty teraz jesteś błogosławiony przez PANA.

That thou wilt do us no harm, as we have not touched thee, and as we have done to thee nothing but good, and have sent thee away in peace: thou art now the blessed of the LORD.

30 Wtedy wyprawił im ucztę; jedli więc i pili.

And he made them a feast, and they ate and drank.

31 Nazajutrz wstali wcześnie rano i złożyli sobie wzajemnie przysięgę. Potem Izaak pożegnał się z nimi i odeszli od niego w pokoju.

And they rose early in the morning, and swore one to another: and Isaac sent them away, and they departed from him in peace.

32 Tego samego dnia słudzy Izaaka przyszli i opowiedzieli mu o studni, którą wykopali: Znaleźliśmy wodę.

And it came to pass the same day, that Isaac’s servants came, and told him concerning the well which they had dug, and said to him, We have found water.

33 I nazwał ją Szibea. Dlatego to miasto nazywa się Beer-Szeba aż do dzisiaj.

And he called it Shebah: therefore the name of the city is Beersheba to this day.

34 Gdy Ezaw miał czterdzieści lat, pojął sobie za żonę Judytę, córkę Beeriego Chetyty, i Bosmat, córkę Elona Chetyty.

And Esau was forty years old when he took for a wife Judith the daughter of Beeri the Hittite, and Bashemath the daughter of Elon the Hittite:

35 Były one przyczyną utrapień Izaaka i Rebeki.

Who were a grief of mind to Isaac and Rebekah.