Łukasza 12
1 Tymczasem, gdy zgromadziły się wielotysięczne tłumy, tak że jedni po drugich deptali, zaczął mówić najpierw do swoich uczniów: Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy, którym jest obłuda.
Meanwhile when myriads of the multitudes were thronging around him so that they trod one upon another, he began to say to his disciples, first of all. "Beware of the leaven of the Pharisee, which is hypocrisy.
2 Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie miało być ujawnione, ani nic tajemnego, o czym by się nie miano dowiedzieć.
"There is nothing hidden which shall not be revealed; nothing concealed that shall not be known.
3 Dlatego to, co mówiliście w ciemności, będzie słyszane w świetle, a to, co szeptaliście do ucha w pokojach, będzie rozgłaszane na dachach.
"So that what you have said in the dark shall be heard in the light; and what you have whispered in the inner chambers shall be proclaimed from the housetops.
4 A mówię wam, moim przyjaciołom: Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a potem już nic więcej nie mogą zrobić.
"But I say to you who are my friends, do not be afraid of those who kill the body and after that have no more that they can do.
5 Ale pokażę wam, kogo macie się bać. Bójcie się tego, który, gdy zabije, ma moc wrzucić do ognia piekielnego. Doprawdy, mówię wam, tego się bójcie. (Geenna g1067)
"I will warn you whom you ought to fear. Fear him who, after he was after he has killed, has power to throw you into Gehenna. Yes, I tell you, fear him. (Geenna g1067)
6 Czy nie sprzedają pięciu wróbli za dwa pieniążki? A jednak żaden z nich nie jest zapomniany w oczach Boga.
"Are not five sparrows sold for two farthings? Yet not one of them is forgotten in the sight of God!
7 Nawet włosy na waszej głowie wszystkie są policzone. Dlatego nie bójcie się, jesteście cenniejsi niż wiele wróbli.
"But the very hairs of your head are all numbered. Fear not! You are of more value than many sparrow!
8 A mówię wam: Każdego, kto mnie wyzna przed ludźmi, tego też Syn Człowieczy wyzna przed aniołami Bożymi.
"And I tell you that whoever confesses me before men, the Son of man will confess him before the angels of God;
9 Ale kto się mnie wyprze przed ludźmi, tego [też] ja się wyprę przed aniołami Boga.
"and whoever disowns me before men, shall be disowned before the angels of God.
10 I każdemu, kto powie słowo przeciwko Synowi Człowieczemu, będzie przebaczone, ale temu, kto bluźni przeciwko Duchowi Świętemu, nie będzie przebaczone.
"If any one shall speak a word against the Son of man it shall be forgiven him; but he who is blasphemes against the Holy Spirit shall not be forgiven.
11 A gdy będą was prowadzić do synagog, przełożonych i władz, nie martwcie się, jak i co macie odpowiedzieć na swoją obronę lub co macie mówić.
"And when they are bringing you before the synagogues and the rulers and authorities, do not worry about how or what you shall answer; or what you shall say;
12 Duch Święty bowiem nauczy was w tej właśnie godzinie, co macie mówić.
"for the Holy Spirit will teach you in that hour what you ought to say."
13 I powiedział mu ktoś z tłumu: Nauczycielu, powiedz memu bratu, aby podzielił się ze mną spadkiem.
Then one of the crowd said to him, "Master, tell my brother to give me my share of our inheritance."
14 Lecz on mu odpowiedział: Człowieku, któż mnie ustanowił sędzią albo rozjemcą między wami?
"Man," said he, "who made me a judge or arbitrator over you?"
15 Powiedział też do nich: Uważajcie i strzeżcie się chciwości, gdyż nie od tego, że ktoś ma obfitość dóbr, zależy jego życie.
And to the people he said, "Take heed and guard yourselves from all covetousness, for a man’s life does not consist in the abundance of the things which he possesses."
16 I opowiedział im przypowieść: Pewnemu bogatemu człowiekowi pole przyniosło obfity [plon].
Then he spoke to them in a parable. "The ground of a certain rich man bore heavy crops.
17 I rozważał w sobie: Cóż mam zrobić, skoro nie mam gdzie zgromadzić moich plonów?
"So he debated with himself saying, ‘What shall I do? for I have no place in which to store my crops.’
18 Powiedział więc: Zrobię tak: zburzę moje spichlerze, a zbuduję większe i zgromadzę tam wszystkie moje plony i moje dobra.
"And he said to himself. ‘This is what I will do. I will pull down my barns and build larger ones in which I will store all my wheat and my goods.
19 I powiem mojej duszy: Duszo, masz wiele dóbr złożonych na wiele lat; odpoczywaj, jedz, pij i wesel się.
"‘And I will say to my soul, "‘Soul, you have many goods laid up for many years! Take your ease, eat, drink, and be merry.’
20 Ale Bóg mu powiedział: Głupcze, tej nocy zażądają od ciebie twojej duszy, a to, co przygotowałeś, czyje będzie?
"But God said to him. ‘Foolish man! This very night your soul is wanted! And these things you have prepared, whose shall they be?
21 Tak [jest z każdym], kto gromadzi skarby dla siebie, a nie jest bogaty w Bogu.
"So is he that lays up treasures for himself and is not rich toward God."
22 Potem powiedział do swoich uczniów: Dlatego mówię wam: Nie troszczcie się o wasze życie, co będziecie jeść, ani o ciało, w co będziecie się ubierać.
Then he said to his disciples. "For this is the reason I say to you. Be not anxious for your life, what you shall eat; nor yet your body what shall you wear.
23 Życie jest czymś więcej niż pokarm, a ciało niż ubranie.
"For the life is more than food, and the body is more than clothes.
24 Przypatrzcie się krukom, że nie sieją ani nie żną, nie mają spiżarni ani spichlerza, a [jednak] Bóg je żywi. O ileż cenniejsi jesteście wy niż ptaki!
"Consider the ravens; they neither sow nor reap; they have no storehouse nor barn. And yet God feeds them. How much more are you worth than the birds?
25 I któż z was, martwiąc się, może dodać do swego wzrostu jeden łokieć?
"And which of you by taking anxious thought can add a cubit to his height?
26 Jeśli więc najmniejszej rzeczy nie możecie uczynić, czemu troszczycie się o inne?
"If then you cannot do even that which is least, why are you anxious concerning the rest?
27 Przypatrzcie się liliom, jak rosną: nie pracują ani nie przędą, a mówię wam, [że] nawet Salomon w całej swojej chwale nie był tak ubrany, jak jedna z nich.
"Consider the lilies how they grow! They toil not, neither do they spin, yet I say to you that even Solomon in all his glory was not arrayed like one of these.
28 A jeśli trawę, która dziś jest na polu, a jutro będzie wrzucona do pieca, Bóg tak ubiera, o ileż bardziej was, ludzie małej wiary?
"Now if God so clothe the grass in the field, which today is, and tomorrow is cast into the oven, will he not much more clothe you, O you of little faith?
29 Nie pytajcie więc, co będziecie jeść lub co będziecie pić, ani nie martwcie się o to.
"So do not be asking what ye shall eat, or what ye shall drink, and be not of doubtful mind.
30 O to wszystko bowiem zabiegają narody świata. Lecz wasz Ojciec wie, że tego potrzebujecie.
"For all these things the nations of the world are seeking; but your Father knows that you have need of these things.
31 Szukajcie raczej królestwa Bożego, a to wszystko będzie wam dodane.
"But seek his kingdom, and these things shall be added to you.
32 Nie bój się, mała trzódko, gdyż upodobało się waszemu Ojcu dać wam królestwo.
"Fear not, little flock, for it is your Father’s good pleasure to give you the kingdom.
33 Sprzedawajcie, co posiadacie, i dawajcie jałmużnę. Przygotujcie sobie sakiewki, które nie starzeją się, skarb w niebie, którego nie ubywa, gdzie złodziej nie ma dostępu ani mól nie niszczy.
"Sell what you have and give alms. Provide yourselves with purses which do not grow old, a treasure inexhaustible in the heavens, where no thief draws near, nor does moth destroy.
34 Bo gdzie jest wasz skarb, tam będzie też wasze serce.
"For where your treasure is there will your heart be also.
35 Niech będą przepasane wasze biodra i zapalone lampy.
"Let your loins be girded about and your lamps burning;
36 A wy [bądźcie] podobni do ludzi oczekujących swego pana, aż wróci z wesela, aby gdy przyjdzie i zapuka, zaraz mu otworzyć.
"and be yourselves like men who are looking for the Lord, on his return from a wedding banquet, so that when he comes and knocks they may at once open the door for him.
37 Błogosławieni ci słudzy, których pan, gdy przyjdzie, zastanie czuwających. Zaprawdę powiadam wam, że się przepasze i posadzi ich za stołem, a obchodząc, będzie im usługiwał.
"Happy are those slaves whom their master shall find watching when he comes. I tell you truly that will gird himself, and make them sit down to meat, and come and serve them.
38 Jeśli przyjdzie o drugiej czy o trzeciej straży i tak [ich] zastanie, błogosławieni są ci słudzy.
"And whether it be in the second watch, or in the third, that he comes, and so finds them, happy are those slaves.
39 A to wiedzcie, że gdyby gospodarz znał godzinę, o której ma przyjść złodziej, czuwałby i nie pozwoliłby włamać się do swego domu.
"However, you know this, that if the master of the house had known in what hour the thief would come, he would have watched and not have allowed his house to be broken into.
40 Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo Syn Człowieczy przyjdzie o godzinie, której się nie spodziewacie.
"Do you also be ready, for in an hour that you think not the Son of man is coming."
41 Wtedy Piotr go zapytał: Panie, czy tę przypowieść mówisz do nas, czy też do wszystkich?
"Master," said Peter, "are you speaking this parable to us or to all alike?"
42 A Pan odpowiedział: Któż więc jest szafarzem wiernym i roztropnym, którego Pan ustanowi nad swoją służbą, aby we właściwym czasie wydawał jej wyznaczoną żywność?
The Lord answered. "Who then is that faithful steward, the wise man whom his Lord will put in charge of the rations in due time?
43 Błogosławiony ten sługa, którego pan, gdy przyjdzie, zastanie tak czyniącego.
"Blessed is that slave whom his master on his coming shall find so doing.
44 Zaprawdę powiadam wam, że postawi go nad wszystkimi swoimi dobrami.
"Of a truth I tell you that he will put him in charge of his possessions.
45 Ale jeśli ten sługa powie w swoim sercu: Mój pan zwleka ze [swoim] przyjściem, i zacznie bić sługi i służące, jeść, pić i upijać się;
"But if that slave should say to himself, ‘My master delays his coming,’ and should begin to beat the men and the maids, and to eat and drink and to get drunk,
46 Przyjdzie pan tego sługi w dniu, w którym się nie spodziewa i o godzinie, której nie zna, i odłączy go, i wyznaczy mu dział z niewierzącymi.
"that slave’s master will arrive on a day when he is not expecting him, and at an hour when he knows not, and will surely scourge him, and appoint him his portion with the unfaithful.
47 Ten zaś sługa, który znał wolę swego pana, a nie był gotowy i nie postąpił według jego woli, otrzyma wielką chłostę.
"The slave who knew his Lord’s will, and made not ready, nor did according to his will, will be beaten with many lashes,
48 Lecz ten, który [jej] nie znał i uczynił coś godnego kary, otrzyma małą chłostę. Komu wiele dano, od tego wiele się będzie wymagać, [a] komu wiele powierzono, więcej będzie się od niego żądać.
"but he who did not know, but did things worthy of a beating, will receive few lashes. To whom much has been given, from him much will be required, and to whom much is entrusted, of him they will ask the more.
49 Przyszedłem, aby rzucić ogień na ziemię, i czegóż pragnę, skoro już zapłonął?
"I came to build a fire upon the earth; what is my desire?
50 Lecz chrztem mam być ochrzczony i jakże jestem udręczony, aż się [to] dopełni.
"Would it were already kindled! But I have a baptism to be baptized with, and how am I straitened till it is accomplished!
51 Czy myślicie, że przyszedłem dać ziemi pokój? Bynajmniej, mówię wam, raczej rozłam.
"Do you think that I am come to make peace on the earth? No, I tell you, but rather dissension.
52 Odtąd bowiem w jednym domu będzie pięciu poróżnionych, trzech przeciwko dwom, a dwóch przeciwko trzem.
"From this time there will be five in one house divided, three against two and two against three;
53 Ojciec powstanie przeciwko synowi, a syn przeciwko ojcu, matka przeciwko córce, a córka przeciwko matce, teściowa przeciwko synowej, a synowa przeciwko teściowej.
"father against son and son against father; mother against daughter and daughter against her mother; mother-in-law against her daughter- in-law and daughter-in-law against her mother-in-law."
54 Mówił też do ludu: Gdy widzicie chmurę pojawiającą się od zachodu, zaraz mówicie: Nadchodzi ulewny deszcz. I tak jest.
Then he said to the crowd also. "When you see a cloud rising in the west you at once say, ‘There is going to be a shower,’ and it comes to pass.
55 A gdy wieje wiatr z południa, mówicie: Będzie gorąco. I [tak] jest.
"And when you feel the south winds blowing you say, ‘There will be a hot wind,’ and it comes to pass.
56 Obłudnicy, wygląd nieba i ziemi umiecie rozpoznawać, jakże więc obecnego czasu nie rozpoznajecie?
"Hypocrites! you know how to read the face of the earth and of the sky; but how is it that you do not know how to read the signs of the present time?
57 Dlaczego sami z siebie nie [umiecie] osądzić, co jest sprawiedliwe?
"And why do you not, even yourselves, judge what is right?
58 Gdy więc idziesz ze swoim przeciwnikiem do urzędnika, staraj się w drodze dojść z nim do zgody, aby cię nie zaciągnął przed sędziego, a sędzia przekazałby cię strażnikowi, a strażnik wtrąciłby cię do więzienia.
"For as you go before the magistrate with your opponent do your utmost to get quit of him, lest he drag you before the judge, and the judge delivers you over to the officer, and the officer cast you into prison.
59 Mówię ci, że nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
"You shall by no means come out of there until you have paid the very last farthing."
