Mga Kawikaan 19

1 Mas mabuti ang isang mahirap na lumalakad nang may karangalan kaysa sa isang baluktot magsalita at isang mangmang.

Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.

2 Gayon din, hindi mabuting magkaroon ng nais na walang karunungan at ang tumatakbo nang mabilis ay lumilihis sa landas.

Ubi non est scientia animae, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.

3 Pinapahamak ng kamangmangan ng tao ang kaniyang buhay, at ang puso niya ay nagagalit laban kay Yahweh.

Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.

4 Ang kayamanan ay nakadaragdag ng maraming kaibigan, pero ang mahirap ay hiwalay mula sa kaniyang mga kaibigan.

Divitiae addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.

5 Ang bulaang saksi ay hindi makakaalis ng hindi napaparusahan, at hindi makakatakas ang siyang nabubuhay sa mga kasinungalingan.

Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.

6 Maraming hihingi ng tulong mula sa mapagbigay na tao, at lahat ay kaibigan ng siyang nagbibigay ng mga regalo.

Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.

7 Lahat ng mga kapatid ng mahirap ay napopoot sa kaniya; paano pa ang kaniyang mga kaibigan na lumalayo mula sa kaniya! Siya ay nananawagan sa kanila, pero sila ay naglaho na.

Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:

8 Ang nagsisikap na magkaroon ng karunungan ay nagmamahal sa kaniyang sariling buhay; ang nagpapanatili sa pang-unawa ay makatatagpo ng kabutihan.

qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiae inveniet bona.

9 Ang bulaang saksi ay hindi makaaalis ng hindi mapaparusahan, ngunit mapapahamak ang mga nabubuhay sa kasinungalingan.

Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.

10 Hindi angkop para sa isang mangmang na mamuhay ng may karangyaan— lalong hindi para sa isang alipin ang mamuno sa mga prinsipe.

Non decent stultum deliciae: nec servum dominari principibus.

11 Ang pag-iingat ay nagdudulot sa isang tao na hindi agad magalit at ang kaniyang dangal ay ang hindi pagpansin sa kasalanan.

Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua praetergredi.

12 Ang poot ng hari ay parang batang leon na umaatungal, pero ang kaniyang kagandahang loob ay katulad ng hamog sa mga damuhan.

Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.

13 Kasiraan sa kaniyang ama ang isang mangmang na anak at ang mapang-away na asawang babae ay tulo ng tubig na walang tigil.

Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.

14 Ang bahay at kayamanan ay namamana mula sa mga magulang, ngunit mula kay Yahweh ang masinop na asawang babae.

Domus, et divitiae dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.

15 Hinahagis ng katamaran ang isang tao sa mahimbing na tulog, pero magugutom ang isang tao na ayaw maghanapbuhay.

Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.

16 Ang tumutupad ng kautusan ay nag-iingat ng kaniyang buhay, pero ang hindi pinag-iisipan ang kaniyang mga pamamaraan ay tiyak na mamamatay.

Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.

17 Ang sinumang mabait sa mahihirap ay nagpapahiram kay Yahweh, at babayaran siya ni Yahweh dahil sa kaniyang ginawa.

Foeneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.

18 Disiplinahin mo ang iyong anak habang may pag-asa pa, at huwag mong patatagin ang iyong kagustuhan na ilagay siya sa kamatayan.

Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.

19 Ang taong mainitin ang ulo ay dapat magbayad kung siya ay iyong sinagip, gagawin mo ito ulit sa pangalawang pagkakataon.

Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.

20 Dinggin mo at sundin ang aking katuruan, at ikaw ay magiging marunong hanggang sa katapusan ng iyong buhay.

Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.

21 Marami ang mga plano sa puso ng isang tao, pero ang layunin ni Yahweh ang siyang mananaig.

Multae cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.

22 Katapatan ang ninanais ng isang tao, at higit na mainam ang mahirap kaysa sa isang sinungaling.

Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.

23 Ang paggalang at pagsunod kay Yahweh ay nagbibigay ng buhay; ang gumagawa nito ay masisiyahan at ligtas sa kapahamakan.

Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessimi.

24 Binabaon ng batugan ang kaniyang kamay sa pagkain; hindi man lamang niya ito maibalik pataas sa kaniyang bibig.

Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.

25 Kapag iyong pinarusahan ang isang mangungutya, matututo pati ang walang pinag-aralan; itama mo ang may pang-unawa at lalawak ang kaniyang kaalaman.

Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.

26 Ang isang ninanakawan ang kaniyang ama at pinapalayas ang kaniyang ina ay isang anak na nagdadala ng kahihiyan at kasiraan.

Qui affligit patrem, et fugit matrem, ignominiosus est et infelix.

27 Kung hindi ka na makikinig sa katuruan, aking anak, ikaw ay mapapalayo mula sa mga salita ng kaalaman.

Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiae.

28 Ang masamang saksi ay kinukutya ang katarungan, at ang bibig ng masama ay lumulunok ng malaking kasalanan.

Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.

29 Nakahanda ang paghatol sa mga mapangutya, at paghahagupit sa likod ng mga mangmang.

Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.