Луқа 7
1 Әйса көпчиликкә бу сөзләрниң һәммисини қилип болғандин кейин, Кәпәрнаһум шәһиригә [қайта] кирди.
Depois de Jesus terminar de dizer essas coisas ao povo, ele foi [com seus discípulos ]à [cidade de ]Cafarnaum.
2 У йәрдә мәлум бир йүз бешиниң әтиварлиқ қули еғир кесәл болуп, сәкратта ятатти.
Havia ali um oficial do exército romano que tinha um escravo de quem gostava muito. Este escravo estava tão doente que estava para morrer.
3 Йүз беши Әйсаниң хәвирини аңлап, бир нәччә Йәһудий ақсақални униң йениға берип, униң келип қулини қутқузуши үчүн өтүнүшкә әвәтти.
Quando o oficial ouviu de Jesus, ele [chamou ]alguns anciãos dos judeus. Ele pediu que eles fossem a Jesus e pedissem para ele vir curar o escravo dele.
4 Улар Әйсаниң алдиға кәлгәндә униңға: — Бу ишни тилигүчи болса, тилигини иҗабәт қилишиңизға һәқиқәтән әрзийдиған адәм.
quando chegaram aonde Jesus estava, pediram honestamente que Jesus [voltasse com eles]. Eles disseram, “Este oficial merece que você faça isso [para ele],
5 Чүнки у бизниң [Йәһудий] елимизни яхши көриду вә һәтта биз үчүн бир синагогму селип бәрди, — дәп җиддий қияпәттә өтүнүшти.
porque ele ama nosso povo [judaico ]e [pagou o dinheiro para ]construir uma sinagoga para nós.
6 Әйса улар билән биллә барди. Бирақ өйигә аз қалғанда, йүз беши Әйсаниң алдиға бир нәччә достини әвәтип униңға мундақ дегүзди: — «Тәхсир, өзлирини аварә қилмисила, өзлириниң торусумниң астиға келишлиригә әрзимәймән.
Aí Jesus foi com eles. Quando eles estavam perto da casa [do oficial], o oficial [decidiu que Jesus não precisava ir à casa dele. Então ele ]chamou alguns amigos. Ele [disse para eles ]irem a Jesus e dizerem o seguinte a ele: “Senhor, não venha. [Desde que eu sou um não judeu], não sou digno de você entrar em minha casa.
7 Шуңа өзүмниму силиниң алдилириға беришқа лайиқ һесаплимидим. Сили пәқәт бир еғиз сөз қилип қойсила, қулум сақийип кетиду.
Por isso eu [também ]não me senti digno de vir a você. Porém, mande que meu servo [seja curado], e ele vai ser curado!
8 Чүнки мәнму башқа бирисиниң һоқуқи астидики адәммән, қол астимдиму ләшкәрлирим бар. Биригә бар десәм бариду, биригә кәл десәм, келиду; қулумға бу ишни қил десәм, у шу ишни қилиду».
[Eu creio que isso vai acontecer], porque há pessoas que têm autoridade sobre mim [e obedeço a elas]. Também tenho soldados debaixo da minha [autoridade]. Quando digo a um deles, Vá! Ele vai. Quando digo a outro, Venha, ele vem. Quando digo a meu escravo, Faça isso! ele o faz. [E creio que o senhor fala com uma autoridade semelhante].”
9 Әйса бу гәпни аңлап [йүз бешиға] тәәҗҗүбләнди. У бурулуп кәйнигә әгәшкән халайиққа: Дәрвәқә, һәтта Исраилдиму бундақ зор ишәшни тапалмиған едим! — деди.
Quando [eles chegaram e ]disseram isso a Jesus, ele admirou-se do que [o oficial tinha dito]. Então ele virou-se e disse à multidão que estava andando com ele, “Digo a vocês, nunca vi ninguém que confie [em mim assim como este homem confia]. Ninguém em Israel, [onde eu ia esperar que as pessoas confiassem em mim], tem confiado em mim assim como ele!”
10 Йүз беши әвәткән кишиләр қайтип барғанда, кесәл болған қулниң сәллимаза сақайғанлиғини көрди.
Quando aqueles homens voltaram à casa do oficial, souberam que o escravo estava bem.
11 Бу иштин кейин у Наин дегән бир шәһәргә барди. Униң мухлислири вә йәнә топ-топ кишиләр униңға әгишип маңди.
Pouco depois disso Jesus foi a uma cidade chamada Naim. Seus discípulos e um grupo grande [de outras pessoas ]foram com ele.
12 У шәһәр қовуқиға йеқинлашқанда, мана кишиләр җиназа көтирип чиқиватқан еди. Өлгүчи анисиниң йәккә-йеганә оғли еди, униң үстигә аниси тул аял еди. Шәһәрдин чоң бир топ адәм аялға һәмраһ болуп чиққан еди.
Quando eles se aproximaram do portão da cidade, [algumas pessoas ]estavam saindo com o corpo de um jovem [em uma esteira ]que acabara de morrer. A mãe dele era viúva, e este era seu único filho. Muitas pessoas da cidade estavam acompanhando-os.
13 Рәб уни көрүп, униңға ичини ағритип: — Жиғлимиғин, — деди.
Quando o Senhor a viu, tinha pena dela. Ele disse a ela, “Não chore!”
14 Шуниң билән у өтүп, тавутқа қолини тәккүзивиди, тавут көтәргәнләр тохтиди. У: — Жигит, саңа ейтимән, ойған! — деди.
Aí, [ignorando as regras judaicas que proibem que se aproxime de um morto], ele chegou perto e tocou na esteira [em que o homem estava deitado]. Os homens que a carregavam pararam. Ele disse, “Jovem, digo a você, levante-se!”
15 Өлгүчи болса руслинип тик олтарди вә гәп қилишқа башлиди. [Әйса] уни анисиға тапшуруп бәрди.
O jovem sentou-se e começou a falar. Jesus o devolveu à sua mãe [para ele cuidar dela. ]
16 Һәммәйләнни қорқунуч бесип, улар Худани улуқлап: — «Аримизда улуқ бир пәйғәмбәр турғузулди!» вә «Худа Өз хәлқини йоқлап кәлди!» — дейишти.
Então todos [ali ]ficaram com muito temor. Louvaram a Deus, dizendo, “Um grande profeta tem chegado entre nós!” Eles também disseram, “Deus já veio para ajudar o seu povo!”
17 Униң тоғрисидики бу хәвәр пүтүн Йәһудийә зимини вә әтраптики районларға тарқилип кәтти.
[As pessoas ]falaram do que Jesus [tinha feito ]por todo o [distrito da ]Judeia e em outras áreas vizinhas.
18 Йәһяниң мухлислири әнди бу барлиқ ишларниң хәвирини униңға йәткүзди. Йәһя мухлислиридин иккиләнни өзигә чақирип,
Os discípulos de João [o batizador foram à prisão onde João estava e ]contou essas coisas a ele.
19 Уларни Әйсаниң алдиға әвәтип: «Келиши муқәррәр зат өзүңму, яки башқа бирисини күтүшимиз керәкму?» дәп сорап келишкә әвәтти.
Então [certo dia ]João chamou dois [dos seus discípulos ]e [lhes disse ]para ir ao Senhor e perguntar a ele se ele era [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou se deviam procurar outro.
20 Улар Әйсаниң алдиға берип: — Чөмүлдүргүчи Йәһя бизни сәндин: «Келиши муқәррәр зат өзүңму, яки башқа бирисини күтүшимиз керәкму?» дәп сорап келишкә йениңға әвәтти — деди.
Quando esses dois homens chegaram a Jesus eles disseram, “João o batizador nos mandou para perguntar isto ao Senhor: O senhor é [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou nós (excl) devemos procurar outro?
21 Дәл шу вақитта [Әйса] ағриқ-силақ вә кесәл-ваба басқан вә яман роһлар чаплашқан нурғун кишиләрни сақайтти вә нурғун қариғуларни көридиған қилди.
Naquele mesmo tempo Jesus estava curando muitas pessoas de suas doenças e de [outros ]problemas, estava [expulsando ]muitos espíritos maus, e estava fazendo com que muitos cegos pudessem enxergar de novo.
22 Шуниң билән у [Йәһяниң мухлислириға]: — Силәр қайтип берип, Йәһяға өз аңлиған вә көргәнлириңлар тоғрилиқ хәвәр йәткүзүп — «Корлар көрәләйдиған вә токурлар маңалайдиған болди, мохо кесили болғанлар сақайтилди, гаслар аңлалайдиған болди, өлгәнләрму тирилдүрүлди вә кәмбәғәлләргә хуш хәвәр җакаланди» — дәп ейтиңлар.
Então ele respondeu a esses dois homens, “Voltem a João e digam-lhe o que vocês me têm visto [fazer ]e o que [me ]têm ouvido [falar às pessoas. Estou fazendo com que ]os cegos veem[. Estou fazendo com que ]os coxos andem. [Estou ]curando leprosos. [Estou fazendo com que ]os surdos ouçam. [Estou ]fazendo com que os mortos vivam de novo, e [estou ]falando a boa mensagem de Deus aos pobres.
23 [Униңға йәнә]: «Мәндин гуманланмай путлишип кәтмигән киши болса бәхитликтур!» дәп қоюңлар, — деди.
[Então Deus ]se agrada de qualquer um que não deixe de crer em mim [porque faço as coisas de modo diferente do que ele pensava que o Messias fizesse].
24 Йәһяниң әлчилири кәткәндин кейин, у топ-топ адәмләргә Йәһя тоғрилиқ сөз ечип: — «Силәр [бурун Йәһяни издәп] чөлгә барғиниңларда, зади немини көргили бардиңлар? Шамалда йәлпүнүп турған қомушниму?
Quando os homens que João tinha mandado saíram, Jesus disse à multidão a respeito de João, “Quando vocês saíram para o deserto/sertão [para ver João], que fez com que vocês quisessem escutar a mensagem dele? [Ele deixava que outros o influenciassem para que ele sempre mudasse a natureza de sua mensagem, assim como ]o vento faz um caniço mexer-se para cá e para lá? [Não, ele não era assim].
25 Яки есил кийим кийгән бир әрбабниму? Мана, есил кийимләрни кийгән, әйш-ишрәт ичидә яшайдиғанлар падишаларниң ордилиридин тепилидуғу!
Pois que tipo de homem vocês foram ver? Ele era um homem que usava roupas caras? Não[, não era! ]Os que usam roupas bonitas e vivem em luxo/elegância estão nos palácios [dos reis, não no deserto/sertão].
26 Әнди силәр немә көргили бардиңлар? Бир пәйғәмбәрниму? Дурус, амма мән шуни силәргә ейтип қояйки, [бу болса] пәйғәмбәрдинму үстүн бир болғучидур.
Pois que [tipo de pessoa ]vocês foram ver? [Vocês foram ver João porque ele era ]profeta? Sim, mas vou dizer-lhes que [João era ]mais [importante ]do que um profeta [comum].
27 Чүнки [муқәддәс язмилардики]: — «Мана, йүз алдиңға әлчимни әвәтимән; У сениң алдиңда йолуңни тәйярлайду» — дәп йезилған сөз мана дәл униң тоғрисида йезилғандур.
João foi aquele de quem [um profeta ]escreveu [estas palavras na escritura que Deus disse ao Messias]: Escutem! Vou mandar o meu mensageiro diante de você. Ele vai preparar [as pessoas ]para a vinda/chegada de você.
28 Чүнки мән силәргә шуни ейтип қояйки, аяллардин туғулғанлар арисида Йәһядинму улуғи йоқ; амма Худаниң падишалиғидики әң кичик болғиниму униңдин улуқ туриду
Digo a vocês que de todos aqueles que já nasceram, ninguém é maior [à vista de Deus ]do que João. Mas [cada um ]que [se junta àqueles que receberam ]Deus como o chefe [de sua vida, mesmo que seja uma pessoa ]insignificante, é maior do que João.
29 (әнди [Йәһяни] аңлиған пухралар, һәтта баҗгирларму Худаниң йолини тоғра дәп Йәһяниң чөмүлдүрүши билән чөмүлдүрүлгән еди.
Quando ouviram [o que Jesus disse], (ou, [o que João pregou]), todas as pessoas, inclusive os que recolhiam impostos, [que todos desprezavam/odiavam], concordaram que o caminho de Deus era certo. Ao [deixar que João ]os batizasse, [concordaram/aceitaram que o que Deus requeria que as pessoas fizessem para ele salvá-las era certo].
30 Лекин Пәрисийләр вә Тәвратшунаслар Йәһяниң чөмүлдүрүшини қобул қилмай, Худаниң өзлиригә болған мәхсәт-ирадисини чәткә қаққан еди).
Mas os fariseus e os homens que ensinavam as leis [judaicas não deixaram que ]João os batizasse porque rejeitaram o que Deus queria que eles fizessem.
31 Лекин бу заманниң кишилирини зади кимләргә охшитай? Улар кимләргә охшайду?
Então Jesus disse, “Deixe-me ilustrar/será que vocês sabem como são [muitos de ]vocês que têm ouvido o que [João e eu ]temos ensinado. Deixe-me dizer a vocês como vocês são.
32 Улар худди рәстә-базарларда олтиривелип, бир-биригә: «Биз силәргә сүнай челип бәрсәкму, уссул ойнимидиңлар», «Матәм пәдисигә челип бәрсәкму, жиға-зерә қилмидиңлар» дәп [қақшайдиған тутуруқсиз] балиларға охшайду.
Vocês são como crianças [jogando ]em uma área aberta. [Algumas delas ]estão chamando [para as outras], dizendo, Nós (excl) tocamos melodias alegres para vocês, mas vocês não dançaram. Então cantamos canções tristes de enterro para vocês, mas vocês não choraram!”
33 Чүнки Чөмүлдүргүчи Йәһя келип зияпәттә олтармайтти, [шарап] ичмәйтти. Шуниң билән силәр: «Униңға җин чаплишипту» дейишисиләр.
[O que quero dizer é isto]: [Ninguém que vem com uma mensagem de Deus pode agradar vocês]. Quando João o batizador [pregou para vocês], ele não comeu a comida [comum ]nem bebeu vinho, [assim como faz a maioria das pessoas]. Mas vocês [o rejeitaram ]dizendo, Um demônio está controlando-o!
34 Инсаноғли болса келип һәм йәйду һәм ичиду вә мана силәр: «Таза бир тоймас вә мәйхор екән. У баҗгирлар вә гунакарларниң достидур» дейишисиләр.
Então [em contraste com isso], eu, que vim do céu, como [a mesma comida ]e bebo [vinho assim como fazem os outros]. Mas vocês [me rejeitam ]dizendo, Olhem! Ele come demais e bebe [vinho ]demais, e é amigo daqueles que recolhem impostos e de [outros ]pecadores!
35 Лекин даналиқ болса өзиниң барлиқ пәрзәнтлири арқилиқ дурус дәп тонулиду».
Mas aqueles que verdadeiramente são filhos [de Deus ]aceitam que [o que Deus faz ]é realmente sábio.
36 Пәрисийләрдин бири униңдин өйүмдә меһман болсиңиз дәп өтүнди. Әнди у Пәрисийниң өйигә кирип дәстиханда олтарди.
Certo dia um dos fariseus [chamado Simão ]convidou Jesus para comer com ele. Então Jesus foi à casa do homem e sentou-se [para comer a comida].
37 Вә мана, у шәһәрдә бузуқ дәп тонулған бир аял Әйсаниң бу Пәрисийниң өйидә дәстиханда олтарғанлиғини аңлап, ақ қаштешидин ясалған бир қутида мурмәкки елип кәлди.
Tinha uma mulher naquela cidade [que muitos sabiam ter sido ]prostituta. Ela ouviu dizer que Jesus estava comendo na casa do fariseu. Aí ela levou para lá uma vasilha/jarra de pedra que continha óleo bem cheiroso.
38 У жиғлиған пети униң кәйнидә, путиға йеқин туруп, көз яшлири қилип, путлирини һөл қиливәтти; андин чачлири билән униң путлирини ертип қурутти һәм путлирини тохтимай сөйүп, үстигә әтир сүрди.
Ela ficou em pé atrás dos pés [de Jesus]. Enquanto chorava [porque estava triste por seus pecados], suas lágrimas caíram nos pés de Jesus. Então ela enxugou os pés dele com o seu cabelo, e beijou os pés dele, e ungiu-os com o óleo perfumado.
39 Әнди уни чақирған Пәрисий бу ишни көрүп, ичидә: «Бу адәм раст пәйғәмбәр болған болса, өзигә тегиватқан бу аялниң ким вә қандақ екәнлигини биләтти. Чүнки у бир бузуқ!» дәп ойлиди.
Quando o fariseu que tinha convidado [Jesus ]viu isso, ele pensou dentro de si, “[Já que os profetas sabem das vidas dos outros], se Jesus fosse profeta, ele teria sabido quem é esta mulher que está tocando nele e que tipo de pessoa ela é. Ele teria sabido que ela é prostituta.
40 Шуниң билән Әйса униңға җававән: — Симон, саңа дәйдиған бир гепим бар, — деди. — Ейтиң, устаз, — деди Симон.
Jesus disse a ele, “Simão, tem algo que quero dizer a você. Simão respondeu, “Mestre, o que é?”
41 — Икки адәм мәлум бир қәриз егисигә қәриздар екән. Бири бәш йүз күмүч динарға, йәнә бири болса әллик күмүч динарға қәриздар екән.
Jesus respondeu, “Dois homens deviam dinheiro a um homem que [ganhava seu dinheiro ]emprestando[-o a outros]. Um deles devia a ele quinhentos moedas de prata, e ou outro lhe devia cinquenta moedas de prata.
42 Лекин һәр иккисиниң қәризни қайтурғили һеч нәрсиси болмиғачқа, қәриз егиси меһриванлиқ қилип һәр иккисиниң қәрзини кәчүрүм қипту. Сениңчә, уларниң қайсиси уни бәкрәк сөйиду? — дәп сориди Әйса.
Eles não podiam devolver [o que deviam], e por isso o homem disse que eles não tinham que devolver nada. Portanto, qual destes dois homens vai amar mais a esse homem?”
43 Симон җававән: — Мениңчә, [қәрзи] көпрәк кәчүрүм қилинған киши, — деди. — Тоғра һөкүм қилдиң, — деди Әйса.
Simão respondeu, “Suponho que o homem que devia mais dinheiro a ele vai amá-lo mais.” Jesus lhe disse, “Está certo.”
44 Андин һелиқи аялға бурулуп, Симонға: — Бу аялни көрдүңму? Мән өйүңгә киргиним билән, сән путлиримни жуюшқа су бәрмигән едиң; лекин у көз йеши билән путлиримни жуйди вә чечи билән ертип қурутти.
Então ele voltou-se para a mulher e disse a Simão, “Pense em que/você vê [o que tem feito ]esta mulher! Quando entrei em sua casa, você [não seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ao ]dar-me água [para lavar ]os meus pés, mas esta mulher tem molhado meus pés com suas lágrimas e depois os tem enxugado com seu cabelo.
45 Сән мени салам берип сөймидиң; лекин у мән киргәндин тартип путлиримни сөйүштин тохтимиди.
Você não [seguiu o nosso costume de saudar ]beijando-me, mas desde que entrei ela não tem deixado de beijar os meus pés!
46 Сән бешимғиму май сүркимигән едиң; бирақ у мениң путлиримға мурмәккини сүркәп қойди.
Você não [seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ]ungindo a minha cabeça com azeite, mas ela ungiu os meus pés com óleo perfumado.
47 Шуңа шуни саңа ейтип қояйки, униң нурғун гуналири кәчүрүм қилинди. Чүнки мана, униң көрсәткән меһир-муһәббити чоңқур әмәсму? Амма кәчүрүми аз болғанларниң меһир-муһәббәтни көрситишиму аз болиду, — деди.
Por isso vou dizer a você que mesmo que ela tenha pecado muito, [eu ]já a perdoei. [Pelo que tem feito ela mostra que me ]ama muito. Mas uma pessoa que [eu ]já perdoei que [pecou ]só um pouco vai [me ]amar [só um pouco].”
48 Андин у аялға: — Гуналириң кәчүрүм қилинди, — деди.
Aí ele disse à mulher, “Já perdoei [você pelas ]coisas más que tem feito.”
49 Улар билән һәмдәстихан олтарғанлар көңлидә: «Кишиләрниң гуналириниму кәчүрүм қилғучи бу адәм зади кимду?» дейишти.
Então aqueles que estavam comendo com ele disseram entre si, [Este homem deve pensar que é Deus/Quem este homem pensa que é?], dizendo que pode perdoar [as pessoas pelos ]seus pecados!
50 Әйса һелиқи аялға: — Етиқатиң сени қутқузди; аман-хатирҗәмлик билән қайтқин! — деди.
Mas Jesus disse à mulher, “Porque você confiou [em mim, Deus ]salvou você [da culpa dos seus pecados. ]Que [Deus ]dê a você paz interior enquanto você andar!”
